پرایوسی کوین یا ارز پیگیرگریز چیست؟ بهترین Privacy Coin ها را بشناسید
یک باور عمومی اشتباه این است که ارزهای دیجیتال ناشناس هستند و نمیشود رد آنها را گرفت! ولی حفظ حریم خصوصی و ناشناسبودن تراکنشها تنها برای یک نوع خاص از ارزهای دیجیتال به نام پرایوسی کوین (Privacy Coin) یا ارزهای دیجیتال حریم خصوصی محور توجیهپذیر است.
در واقع فقط با یک پرایوسی کوین یا همان رمز ارز حریم خصوصی محور میتوانید تراکنشهایی کاملاً ناشناس انجام دهید؛ چیزی که در بیت کوین و بسیاری از ارزهای دیجیتال دیگر امکانپذیر نیست. در این مقاله باهم یاد میگیریم که پرایوسی کوین چیست، چه ویژگیهایی دارد و به چه دردی میخورد!
فهرست مطالب
Toggleپرایوسی کوین چیست؟
پرایوسی کوین (Privacy Coin) که به ارزهای دیجیتال حریم خصوصی یا پیگیری گریز هم مشهور هستند، نشانها و کوینهایی هستند که زنجیره بلوکی آنها برای حفظ حریم خصوصی و ناشناسبودن تراکنشها و سوابق آنها طراحی شدهاند. از جمله مشهورترین ارزهای این دستهبندی میشود به مونرو (XMR)، زیکش (ZEC) و دش (DASH) اشاره کرد.
ارزهای دیجیتال حریم خصوصی محور یا «پیگیرگریز» با تکنیکهای رمزنگاری امکان مشاهده تاریخچه تراکنشها و موجودی آدرسها را از بین بردهاند. البته ذکر این نکته لازم است که ویژگیهای حریم خصوصی در این ارزها میتوانند متفاوت باشند. در بعضی از پرایوسی کوینها مانند مونرو تراکنشها بهطور پیشفرض مخفی هستند، ولی در بعضی دیگر مانند هورایزن (ZEN) افراد میتوانند خودشان انتخاب کنند که تراکنش مخفی داشته باشند یا نه.
تاریخچه پرایوسی کوین ها
همان طور که گفتیم به عقیده بسیاری، بیت کوین یک پرایویسی کوین است، در صورتی که این باور اشتباه است. مونرو اولین پرایوسی کوین دنیا بود که در سال ۲۰۱۴ در قالب فورکی از بایت کوین (Bytecoin) و با تکیه بر تراکنشهای مخفیانه ایجاد شد. در مونرو ابتکاری به اسم امضای حلقوی (Ring Signature) استفاده شده بود که باعث میشد مقدار تراکنشها مشخص نباشد.
دو سال بعد و در سال ۲۰۱۶، زی کش با استفاده از فناوری زیکی اسنارک (zk-SNARK) فصلی جدید در ارزهای پیگیرگریز را باز کرد. تکنولوژی زی کش نیازمند قدرت پردازشی بسیار بالایی بود و همین موضوع باعث شد تا پرایوسی کوینهای دیگری مثل ورج (Verge)، ناوکوین (NavCoin) و PIVX ایجاد شوند که هر کدام روی حوزهای خاص تمرکز داشتند.
چرا در ارزهای دیجیتال حریم خصوصی و ناشناسبودن اهمیت دارد؟
کسی نمیتواند با کد ملی شما یا شماره موبایل وارد بانک شود و تمام حسابهایتان را خالی کند! از طرف دیگر بانکها همه چیز شما را میدانند و این موضوع میتواند به ضرر شما باشد؛ به همین دلیل است که حفظ حریم خصوصی در دنیای ارزهای دیجیتال بسیار اهمیت دارد.
- اول از همه اگر یک کلاهبردار بداند که چقدر رمز ارز دارید میتواند از شما یک هدف در ذهنش بسازد!
- دوم این که همین حالا هم بانکهایی که در آنها حساب دارید میدانند شما چقدر پول دارید و چقدر پول خرج میکنید!
ارزهای دیجیتال با هدف ایجاد استقلال مالی و وابستهنبودن به نهادهای متمرکزی مثل بانکها ایجاد شدهاند. به علاوه آنها به شما کمک میکنند که با استفاده از حسابهایی که نام مستعار شما به حساب میآیند، تراکنش انجام دهید و تعامل مالی داشته باشید. پس فراموش نکنید که حریم خصوصی و ناشناسبودن در دنیای ارزهای دیجیتال یکی از پراهمیتترین موارد است.
درک کارایی پرایوسی کوینها
میتوان گفت یک پرایوسی کوین مشابه پول نقد فیزیکی عمل میکند، ولی در یک نظام زیستی و فضای کاملاً دیجیتال. زمانیکه از دستگاه خودپرداز پول نقد برداشت میکنید، بانک سابقه تراکنش و گردش حساب شما را حفظ میکند، ولی راهی ندارد که بداند پس از این تراکنش با پول چه میکنید، مگر اینکه پول را به دستگاه خودپرداز برگردانید.
البته حفظ حریم خصوصی در فضای دیجیتال که اطلاعات کاربران در فضای ابری منتشر میشوند بسیار سختتر است. اکثر صرافیهای رمز ارز که از پرایوسی کوینها پشتیبانی میکنند، در هنگام ثبتنام و ایجاد حساب، کاربران را ملزم میکنند که هویت خود را تأیید کنند. با اینحال، به دلیل ویژگیهای ذاتی ازرهای دیجیتال غیرقابلردیابی یا پرایوسی کوینها، ردیابی یا افشای اطلاعات مربوط به تراکنشهای بعدی کاربران حتی در این بازارهای معاملاتی دشوار است.
البته در نظر داشته باشید اگرچه پرایوسی کوینها نسبت به سایر ارزهای دیجیتال در برابر ردیابی مقاومتر هستند، ولی باز هم هیچچیز کاملاً ناشناس نیست. بنابراین، ردیابان حرفهای با قابلیتهای ردیابی پیشرفته میتوانند حتی حرکت پرایوسی کوینها را نیز دنبال کنند.
تداخل میان وضوح با حریم خصوصی در تکنولوژی ارزهای دیجیتال
ماهیت شفاف یک زنجیره بلوکی عمومی باعث میشود کاربران بتوانند بهطور مستقل تمام فعالیتهایی را که در پلتفرم رخ میدهد بررسی کنند و مطمئن شوند که سیستم همانطور که باید کار میکند. زمانیکه بیت کوین بهعنوان اولین زنجیره بلوکی شروع به کار کرد، این وضوح یک ویژگی بسیار مهم و حیاتی برای بقای تکنولوژی بدون مرکزیت محسوب میشد.
با این حال، این واقعیت که تراکنشها در یک زنجیره بلوکی شفاف، کاملاً خصوصی نیستند پیامدهایی برای حفظ حریم خصوصی کاربران دارد. در واقع پلتفرمهای زنجیره بلوکی هویت افراد مانند نام آنها را پنهان میکنند، ولی آدرسهای آنها را کاملاً شفاف نگه میدارند. برای مثال، اگر باب یک بیت کوین برای آلیس بفرستد، از آن به بعد آدرس عمومی بیت کوین آلیس را میداند و اکنون میتواند هر بار که آلیس از آن آدرس استفاده میکند، تمام تراکنشهای او را مشاهده کند و یا مقدار کل بیت کوین او را تشخیص دهد.
این تنش بین حریم خصوصی و وضوح همیشه یکی از ویژگیهای ذاتی زنجیره بلوکیهای عمومی مانند بیت کوین بوده است. در سالهای پس از پیدایش بیت کوین، این تصور غلط رایج بود که تراکنشهای بیت کوین خصوصی و کاملاً ناشناس هستند، زیرا برای ساخت یک آدرس بیت کوین نیازی به افشای اطلاعات شخصی یا هویت کاربران نیست؛ ولی با مثال بالا متوجه شدیم که هویت افراد آنچنان هم غیرقابلردیابی نیست.
ناشناسی کاذب در زنجیره بلوکیهایی مانند بیت کوین
به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۳، افبیآی یک بازار دارک وب معروف به نام جاده ابریشم (Silk Road) را تعطیل کرد. با روشن شدن جزئیات این پرونده، مشخص شد که نهاد افبیآی در واقع جریان پرداختهای بیت کوین را به یک آدرس مرتبط با مالک جاده ابریشم که در نهایت به نام راس اولبریخت (Ross Ulbricht) شناسایی شده بود، ردیابی کرده است.
ویژگیهای پرایوسی کوین ها
- حفظ حریم خصوصی: یکی از مهم ترین ویژگیهای پرایوسی کوینها یا ارزهای پیگیرگریز، تمرکز روی بحث حفظ حریم خصوصی است و هر کدام از انواع این ارزها، به شکل خاصی نسبت به حفظ حریم خصوصی کاربران اقدام میکنند.
- مخفی بودن موجودی: در اغلب ارزهای پیگیرگریز، موجودی حسابهای کاربران قابل مشاهده نیست. مثلاً در بیت کوین شما میتوانید ببینید در هر آدرس چقدر بیت کوین وجود دارد.
- وضوح: یکی از ویژگیهای پرایوسی کوینها وضوح در عین پنهانکاری است! شاید این دو معنا باهم در تضاد باشند ولی زنجیره بلوکی توانسته تا حدی این دو مورد را به یکدیگر نزدیک کند.
- استفاده از تکنیکهای خاص: امضاهای حلقوی، آدرسهای مخفی، تراکنشهای غیرقابلپگیری و کوین میکسینگ (Coin Mixing) از جمله تکنیکهایی است که پرایوسی کوینهای مختلف برای جلوگیری از افشای دادههای کاربران انجام میدهند.
مزیتها و معایب ارزهای پیگیرگریز
در جدول زیر میتوانید مزیتها و معایب پرایوسی کوینها را بخوانید.
معایب | مزیتها |
---|---|
کارمزدهای بالا در پلتفرمهای پیگیرگریز. | پنهانکردن هویت کاربرانی که با حسابها سروکار داشتهاند. |
ممنوعیت در بسیار از بازارهای معاملاتی و کشورهای مطرح. | ایجاد ایمنی مالی برای نهادهای بزرگ. |
استفاده در جرایم نهادیافته، پولشویی و تأمین مالی تروریسم. | لایههای مختلف برای حفظ حریم خصوصی. |
ایجاد استقلال مالی در کشورهایی که مقررات ضد آزادی مالی دارند. | |
کاربران دیگر امکان مشاهده موجودیها را ندارند. |
پرایوسی کوین ها چه کاربردی دارند؟
- پرایوسی کوینها فقط مخصوص مجرمان نیستند. گرچه بعضی افراد از ارزهای دیجیتال مثل مونرو، دش و زی کش برای پولشویی، جابجایی پولهای حاصل از جرایم و موارد این چنینی استفاده میکنند، ولی کاربردهای این ارزهای دیجیتال فقط به این امور خلاصه نمیشود.
- نزول کنترل یک نهاد مرکزی یکی از مهم ترین کاربردهای ارزهای دیجیتال حریم خصوصی یا پیگیرگریز است. مثلاً شما اگر در کره شمالی و چین زندگی کنید، داشتن یک پرایوسی کوین یک مزیت بزرگ به حساب میآید، چراکه عملاً دست نهاد ناظری مثل نهادهای اطلاعات این کشورها از داراییهای شما قطع خواهد شد.
- حفاظت از اطلاعات حساس مثل موجودی حساب بلاک چینی، کاربرد دیگر پرایوسی کوینهاست. شما میتوانید با استفاده از این ارزهای دیجیتال خود را از گزند کلاهبرداریها و تبهکاران تا حدی مسون نگه دارید.
فرق بیت کوین و ارزهای معمولی با پرایوسی کوین
برخلاف باور عموم، تراکنشهای بیت کوین، اتریوم و بسیاری دیگر از ارزهای دیجیتال ناشناس نیستند. اگرچه برای انجام تراکنشها در بیت کوین نیاز به ارائه اطلاعات شخصی نداریم، ولی زنجیره بلوکی و پلتفرم بیت کوین کاملاً شفاف است و میتوان یک تراکنش یا یک آدرس خاص را از مبدأ تا مقصد پیگیری کرد.
همچنین بهراحتی میتوان میزان موجودی یک آدرس بیت کوین یا اتریوم را مشاهده کرد که بر همین اساس، اگر تراکنش از یک سیستم متمرکز (مانند صرافی) عبور کند و سیستم اطلاعات شخصی افراد را داشته باشد، میتوان متوجه شد یک نفر چقدر بیت کوین دارد و به چه آدرسهایی تراکنش انجام داده است.
بنابراین در بهترین حالت میتوانیم بگوییم بیت کوین «نیمه ناشناس» است. رسیدن به حد قابلقبولی از ناشناسی در این پلتفرم کمی پیچیده و میتوان گفت ناشناسیِ کامل غیرممکن است. با استفاده از وبسایتهای کاوشگر بیت کوین (اکسپلورر – Explorer) مثل سایت Blockchair.com میتوان یک آدرس بیت کوین و تمام تراکنشهای مربوط به آن را دنبال کرد.
پرایوسی کوینها چگونه غیرقابلردیابی باقی میمانند؟
پرایوسی کوینها مکانیزمهای پیشرفتهای برای حفظ حریم خصوصی بهکار میگیرند که آنها را از ارزهای دیجیتال معمولی متمایز میکند. چگونه پرایوسی کوینها ناشناس ماندن هویت کاربران را تضمین کرده یا تراکنشهای آنها را غیرقابلردیابی میکنند؟ در اینجا با ۵ تکنیک مهم ارزهای دیجیتال غیرقابلردیابی آشنا میشویم.
آدرسهای مخفی
آدرسهای مخفی (Stealth Addresses) از ترکیب کلیدهای عمومی و خصوصی مخاطب برای ارائه شناسههای منحصربهفرد برای هر تراکنش استفاده میکنند. پرایوسی کوینها با استفاده از آدرسهای مخفی در هر تراکنش، هر بار که رمز ارز دریافت میکنید آدرس یکبارمصرف جدیدی را ایجاد میکنند تا هویت شما پنهان باقی بماند.
آدرسهای مخفی مانند یک آدرس پراکسی در زنجیره بلوکی عمل میکنند و آدرس عمومی شما را مخفی نگه میدارند. آدرسهای پراکسی در زنجیره بلوکی مانند آدرسهای شخصثالث عمل کرده و باعث میشوند گیرنده و فرستنده واقعی یک تراکنش، نامعلوم باقی بماند. از آدرسهای پراکسی برای حفظ حریم خصوصی استفاده شده و با آنها کاربران میتوانند بدون افشا کردن آدرس واقعی خود با زنجیره بلوکی در تعامل باشند.
امضاهای رینگ یا حلقهای و رینگسیتی
امضای حلقهای (Ring Signatures) یا امضای رینگ نوعی امضای دیجیتالی است که با آن مخاطب میتواند یک تراکنش را با پیوستن به یک گروه (حلقه) و ایجاد یک امضا انجام دهد، البته بدون اینکه مشخص شود کدام عضو گروه این کار را انجام داده است. هرکدام از اعضای حلقه، کلیدهای مخصوص به خود را دارند و امضای یک معامله نیازی به هماهنگی با سایر اعضا ندارد.
این امضاها ناشناس ماندن کاربران در تراکنشها را تضمین می کنند، چون انگار که یک گروه تراکنش را انجام داده و نمیتوان تشخیص داد که کدام عضو گروه آن را امضا کرده است. عموماً هیچ راهی برای دانستن اینکه چه کسی در گروه تراکنش نهایی را اجرا کرده وجود ندارد. رینگ سیتی (RingCT) نسخه بهروزشده امضای حلقهای است که در آن نه تنها حریم خصوصی فرستنده بلکه حریم خصوصی گیرنده نیز در تراکنشها حفظ میشود.
استانداردهای ترکیبی یا میکسر مانند کوین جوین
استانداردهای میکسر (Mixing Protocols) یا ترکیبی، مانند کوین جوین، برای پلتفرمهایی مانند بیت کوین و دش توسعه داده شدهاند تا مالک، منبع و مقصد ارزهای دیجیتال را پنهان کنند. کاربران ارزهای دیجیتالِ خود را به آدرس میکسر میفرستند و میکسر آن ارزها را بههم آمیخته و ارتباط بین فرستنده و گیرنده را قطع میکند. سپس کاربران دوباره ارزهای دیجیتال خود را دریافت میکنند با این تفاوت که رد تراکنشها شکسته شده و وجوه از چندین منبع گرفته شدهاند. به این ترتیب، تراکنشها ورودیها و خروجیهایی را نشان میدهند که ظاهراً به یکدیگر متصل نیستند و تشخیص فرستنده یا گیرنده برای هر پرداخت بسیار دشوار است.
کوین جوین (CoinJoin) یک تکنیک یا استاندارد میکسر برای حفظ حریم خصوصی است که در آن چندین مخاطب گرد هم میآیند تا ارزهای دیجیتال خود را ترکیب کرده و یک تراکنش واحد را اجرا کنند. در خروجی تراکنش، مقادیر اولیه هر مخاطب به آنها بازگردانده میشود. طی این فرایند، آدرسها در تراکنشها ترکیب و ارزهای دیجیتال غیرقابلردیابی میشوند. بدین ترتیب کوین جوین منبع و مقصد داراییهای دیجیتال را نامعلوم کرده و حریم خصوصی کاربران را حفظ میکند.
زیکی اسنارک
استانداردهای زیکی اسنارک (ZK-SNARK) یا دانش صفر اسنارک، تکنیکی برای حفظ حریم خصوصی هستند که برای اثبات دارای اعتبار بودن یک تراکنش بدون نیاز به ثبت جزئیات تراکنش در یک زنجیره بلوکی عمومی، از عملیات رمزنگاری استفاده میکنند. استانداردهای ZK-SNARK شما را ناشناس نگه میدارند و جزئیات تراکنشهای شما مانند آدرس کیف پول و مبلغ تراکنش را مخفی میکنند.
اصولاً تکنیک زیکی اسنارک اینگونه کار میکند که یک طرف (اثباتکننده) با استفاده از رمزنگاری به طرف دیگر (تأییدکننده) ثابت میکند که یک عبارت درست است، بدون اینکه جزئیات تراکنش را فاش کند. تکنیک زیکی اسنارک میتواند در زنجیره بلوکیها و سیستمهای مختلفی برای حفظ حریم خصوصی بهکار گرفته شود. رمز ارز زیکش (Zcash) اولین پرایوسی کوین بود که تکنیک زیکی اسنارک را در مقیاس بزرگ بهکار گرفت.
میمبل ویمبل
میمبل ویمبل (MimbleWimble) یک استاندارد بدون مرکزیت مخصوص حریم خصوصی است که از روش خاصی برای ساختاردهی و ذخیره تراکنشها در زنجیره بلوکی استفاده میکند و ویژگیهایی برای حفظ حریم خصوصی و بالا رفتن قابلیت توسعه درون خود دارد.
استاندارد میمبل ویمبل تراکنشها را ناشناس میکند و میتواند در سیستمهای زنجیره بلوکی عمومی که آدرسهای قابلردیابی دارند استفاده شود. با استفاده از میمبل ویمبل فقط کاربران میتوانند دادههای خود را ببینند، در حالی که شخص ثالث فقط مجموعهای از دادههای دستهبندیشده و تصادفی را میبیند.
بهترین پرایوسی کوین ها برای سرمایه گذاری
مونرو (XRM)
مونرو بزرگترین و محبوبترین رمز ارز حریم خصوصیمحور است. دلیل اصلی این محبوبیت توانایی این رمز ارز برای کمک به ناشناسماندن هویت کاربران است. رصد و ردیابی تراکنشهای مونرو بسیار دشوار است، زیرا از امضاهای حلقوی و آدرسهای مخفی استفاده میکند. این روشها به مخفیکردن هویت فرستنده و گیرنده کمک میکنند. علاوه بر این تراکنشهای محرمانه حلقوی یا به عبارت دیگر رینگسیتی (RingCT) به شما یاری میدهد که مقدار تراکنش را مخفی نگه دارید و حریم خصوصی بیشتری برای خود ایجاد کنید.
زیکش (ZEC)
زیکش خود را اینچنین تعریف میکند: «اگر بیت کوین برای پول مثل HTTP باشد، زیکش HTTPS است.» این تعریف ویژگیهای امنیتی و حریم خصوصی ارتقایافته زیکش را برجسته میکند. زیکش از ابزار رمزنگاری اثبات دانایی صفر (Zero-knowledge proof) استفاده میکند و به مشارکتکنندگان گزینهای برای محافظت از تراکنشهایشان ارائه میدهد. زیکش به مشارکتکنندگان این امکان را میدهد که بدون نیاز به افشای آدرس فرستنده و گیرنده، تراکنشهای خود را انجام دهند. اثبات دانایی صفر همچنین مبلغ تراکنشها را مبهم میکند.
دش (DASH)
یک یکی از جالبترین ارزهای پیگیرگریز دنیا دش است. شما در زمان انجام تراکنش روی زنجیره بلوکی دش میتوانید انتخاب کنید که تراکنش شما بهصورت عادی پردازش شود یا از طریق کوین جوین (CoinJoin). در حالت کوین جوین سوابق تراکنشها مخفی خواهد شد. دش از استاندارد میکسینگ (Mixing) استفاده میکند و همین موضوع باعث میشود حریم خصوصی مخاطب پیروی شود.
هورایزن (ZEN)
رمز ارز هورایزن پرایوسی کوینی است که آدرسهای Z را که از نظر حریم خصوصی محافظت شده هستند با آدرسهای عمومی T ارائه میدهد و مشابه بیت کوین کار میکند. با این حال هنگام ارسال وجه از آدرس Z به آدرس T مبلغ دریافتی نشان داده میشود. هورایزن از یک پلتفرم نود گسترده که به ناشناس ماندن کاربران یاری میدهد، بهرهمند است.
بیم (Beam)
بیم یک رمز ارز متمرکز بر ایمنی است که ویژگی اصلی آن کنترل کامل حریم خصوصی شماست. همه تراکنشها بهصورت پیشفرض خصوصی هستند و هیچ آدرس و اطلاعات خصوصی دیگری بر روی زنجیره بلوکی آن ذخیره نمیشود. این رمز ارز مدعی قابلیت توسعه عالی بهدلال اندازه زنجیره بلوکی متراکم خود است. همچنین قابلیت رسیدگی، پشتیبانی از تراکنشهای آنلاین و آفلاین، اتمیک سواپ (Atomic Swap) و یکپارچگی کیف پولهای سختافزاری از دیگر ویژگیهای این رمز ارز به شمار میرود.
فالا در پولکادات (Phala)
همان طور که میدانید پولکادات (Polkadot) پرایوسی کوین نیست و تراکنشها آن در یک زنجیره بلوکی عمومی انجام میگیرند. با این حال یک زنجیره جانبی یا پاراچین (Parachain) روی زنجیره بلوکی پولکادات وجود دارد که فالا نام دارد و عملاً نوعی لایه حریم خصوصی به این زنجیره بلوکی اضافه میکند. در حال حاضر میتوان گفت که فالا پرایوسی کوین وب ۳ است!
آینده پرایوسی کوین ها
آینده پرایوسی کوینها در سال ۲۰۲۴ چندان جذاب نیست. فشارهای قانونگذاران بر این نوع از ارزهای دیجیتال بهشدت در حال بالا رفتن است و در حال حاضر نیز بسیاری از صرافیهای بزرگ و مشهور این ارزهای دیجیتال را پشتیبانی نمیکنند. به علاوه کاربرد این ارزهای دیجیتال بسیار محدود است و همین موضوع باعث میشود که آیندهها جذاب نباشد.
ژاپن در سال ۲۰۱۸ استفاده از پرایوسی کوینها را ممنوع کرد. استرالیا و کره جنوبی هم کمی بعد استفاده از این ارزهای دیجیتال را ممنوع کردند. صرافیهایی مثل کراکن، بایبیت و هوبی نیز به دلیل مقررات جدید در کشورهای مختلف ارائه این ارزهای پیگیرگریز به بعضی مشتریان را محدود کردند. همه این موارد باعث میشود که پرایوسی کوینها گزینه جالبی سرمایهگذاری در شرایط فعلی نباشند.
سؤالات متداول
خیر؛ در حال حاضر قانونی برای ممنوعیت چنین تراکنشهایی وجود ندارد.
کارمزد جابجایی روی پلتفرمهای بلاک چینی متغیر است. ولی به طور کل انجام تراکنش روی پلتفرمهای حریم خصوصی بیشتر است.
بله؛ تا زمانی که شما این ارزهای دیجیتال را به یک صرافی وارد نکنید، امکان پیگیری آنها وجود ندارد.