بازار ارز تجاری از فردا رسماً جایگزین نیما می‌شود

به گزارش ایران ماین،از فردا دوشنبه اول بهمن ماه 1403، بازار ارز نیما (نظام یکپارچه خرید و فروش ارزی) به طور رسمی به بازار تجاری منتقل خواهد شد.

اقتصاد آنلاین در خبری نوشت: بنابراین از فردا،تمام صادرکنندگان و واردکنندگانی که در بازار نیما بودند، الزاماً به بازار ارز تجاری مهاجرت خواهند کرد. طبق سیاست جدید ارزی، رفع تعهدها برای صادرکنندگان فقط در صورت عرضه در بازار ارز تجاری اتفاق خواهد افتاد و محل تامین ثبت سفارش‌ها نیز به طور کامل از طریق مرکز مبادله است.

پیش از این و در هفته های گذشته، پتروشیمی ها بعنوان بزرگترین عرضه کننده های نیما به بازار ارز تجاری وارد شده بودند.

ولی طبق سیاست جدید ارزی بانک مرکزی، مقرر شده علاوه بر پتروشیمی‌ها و پالایش‌ها، سایر صادرکنندگان مشمول بند (1) ماده (8) آیین‌نامه مذکور نیز شامل کمپانی‌های صادرکننده فولادی، فلزات اساسی رنگین و فرآورده‌های نفتی، از تاریخ 1403/11/01 در چارچوب آیین‌نامه مذکور و تصمیمات کارگروه برگشت ارز حاصل از صادرات، از طریق بانک‌های عامل نسبت به عرضه ارز در بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران اقدام کرده و رفع تعهد صادراتی کنند.

همچنین حسب هماهنگی‌ با وزارتخانه‌های مرتبط و وزارت حوزه، معدن و تجارت، واردکنندگانی که دارای تخصیص دارای اعتبار با محل تامین ارز از طریق مرکز مبادله ارز و طلا هستند، باید از تاریخ 1403/11/01 و از طریق بانک‌های عامل نسبت به خرید ارز از بازار ارز تجاری مرکز مبادله ارز و طلای ایران اقدام کنند.

بانک مرکزی تأکید کرده: برنامه‌ریزی این بانک در راستای توسعه بازار ارز تجاری کشور، توسعه مستمر بالا رفتن میزان عرضه و تأمین ارز مورد نیاز وارد کردن کشور است.

همچنین برنامه‌ریزی شده تا نیازهای ارزی به‌صورت اسکناس و در چارچوب مصارف ارزی خدماتی از طریق سامانه ارز خدماتی مرکز مبادله ارز و طلای ایران با نرخ ارز بازار ارز تجاری تامین شود و با نزدیک شدن به پایان سال شمسی و تعطیلات سال نو، عرضه ارز به‌منظور گردشگری بالا رفتن یابد.

اصغر بالسینی سخنگوی مرکز مبادله راجع به مقدار خرید و فروش در بازار ارز تجاری می گوید: دیروز معادل 71 میلیون و 405 هزار دلار خرید و فروش در بازار ارز تجاری انجام شده که از این میزان 16 میلیون و 503 هزار دلار به صورت دلاری و بیش از 100 میلیون درهم، نزدیک 180 میلیون یوان و بیش از 3 میلیون یورو انجام شده است.

او با تأکید براینکه به این مقدار خرید و فروش ناشی از معامله بین 37 صادرکننده و 168 واردکننده ای است که در این سامانه اقدام به معامله کرده اند، گفت: روند خرید و فروش در بازار ارز تجاری رو به توسعه است. به طوری که از معامله 34 میلیون دلاری روز پنج شنبه (یک جلسه معاملاتی است) به 71 میلیون دلار در روز شنبه رسیده است.

البته جلسات معاملاتی دو جلسه در روز ساعت 10 تا 12 و 13 تا 15 انجام می شود. روزهای پنج شنبه یک جلسه معاملاتی برگزار می شود.

بالسینی با بیان اینکه رکورد بیشترین خرید و فروش در روز دوشنبه 24 دی ماه با 120 میایون دلار معامله بوده است، تاکید نمود:باتوجه به اینکه از فردا کلیه صادرکنندگان و واردکنندگان به غیر از کالای اساسی و دارو ملزم به خرید و فروش ارز در بازار تجاری هستند و قطعا مقدار خرید و فروش به نحو محسوسی بالا رفتن خواهد یافت.

او گفت: تا دیروز 55 میلیارد و 564 میلیون دلار تامین ارز برای نیازهای وارداتی داشته است که از این میزان 42 میلیارد و 962 میلیون دلار مربوط به کالاهای تجاری و بازرگانی است که از این پس باید به بازار ارز تجاری منتقل شوند. یعنی حجم اصلی تأمین ارز وارد کردن از فردا به بازار ارز تجاری منتقل می شود.

بازار ارز تجاری با شاخص نرخ توافقی یکی از جدیدترین ابزارها و مکانیسم‌های بانک مرکزی ایران برای کنترل و سامان‌دهی بازار ارز است. با توجه به شرایط اقتصادی و نوسانات شدید نرخ ارز در سال‌های اخیر، بانک مرکزی تصمیم به راه‌اندازی سامانه‌ای جدید برای تعیین نرخ ارز گرفت که در آن نرخ ارز بر اساس مکانیسم عرضه و نیاز و به‌صورت شناور تعیین می‌شود.

، در بازار ارز توافقی، نرخ ارز به‌صورت شناور از طریق توافق مستقیم میان خریداران و فروشندگان تعیین می‌شود. این سیستم برخلاف سایر بازارها، مانند نیما، هیچ‌گونه نرخ ثابت یا دستوری ندارد و نرخ به‌طور طبیعی بر اساس تقاضا و عرضه تغییر می‌کند.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ارز توافقی، وضوح است. این سیستم بر اساس عرضه و نیاز کار می‌کند و به‌طور طبیعی، تمامی تغییرات نرخ ارز در بستر این سیستم به‌صورت شفاف به اطلاع عمومی می‌رسد. فعالان اقتصادی به‌راحتی می‌توانند نرخ ارز را از طریق این سیستم مشاهده کرده و خرید و فروش خود را بر این اساس تنظیم کنند.
بانک مرکزی ایران در این بازار به‌عنوان ناظر و تنظیم‌کننده عمل می‌کند. در صورت بروز نوسانات شدید یا عدم تعادل در عرضه و نیاز، بانک مرکزی با عرضه ارز در بازار، سعی در پایداری نرخ ارز و جلوگیری از نوسانات غیرضروری می‌کند. این روش یاری میدهد تا نرخ ارز تحت کنترل باقی بماند و به اقتصاد کشور آسیب وارد نشود.
در سیستم‌های قبلی مانند سامانه نیما، بانک مرکزی برای تعیین نرخ ارز دخالت مستقیم داشت. ولی در ارز توافقی، نرخ ارز تنها بر اساس توافق میان خریداران و فروشندگان و با توجه به وضعیت واقعی عرضه و نیاز در بازار تعیین می‌شود. این تفاوت باعث می‌شود تا نرخ‌ها به‌صورت شناور و طبیعی تغییر کنند و وضوح بیشتری برای تمامی فعالان اقتصادی ایجاد شود.

نقش ارز توافقی در بازار آزاد

در بازار ارز توافقی، نرخ‌ها به‌طور آزاد و بدون مداخله مستقیم از سوی بانک مرکزی تعیین می‌شود. این سیستم بر خلاف بازار آزاد، به‌طور مداوم و روزانه به‌روزرسانی می‌شود و به‌این‌ترتیب، بازار ارز تحت کنترل و مدیریت صحیحی قرار دارد.
یکی از اهداف اصلی بانک مرکزی از راه‌اندازی بازار ارز توافقی، بالا رفتن وضوح در بازار ارز است. در این سامانه، تمامی خرید و فروش به‌صورت شفاف و با توافق میان خریداران و فروشندگان انجام می‌شود و نرخ‌ها به‌صورت مستقیم و بدون دلال به بازار عرضه می‌شود. این امر به نزول رانت و فساد در بازار ارز یاری میدهد.

کارشناسان معتقدند: در شرایطی که نرخ ارز در بازار آزاد تحت اثر عوامل مختلف نوسان می‌کند، ارز توافقی به‌عنوان یک مکانیزم کنترل‌شده یاری میدهد تا نوسانات کمتری در نرخ ارز مشاهده شود. بانک مرکزی به‌عنوان ناظر می‌تواند در مواقع ضروری ارز به بازار عرضه کند تا تعادل برقرار بماند.

این سامانه برای صادرکنندگان، واردکنندگان، و سایر فعالان اقتصادی طراحی شده است تا بتوانند به‌راحتی ارز مورد نیاز خود را با نرخ مناسب تهیه کنند. در بازار ارز توافقی، هیچ‌گونه محدودیتی در عرضه ارز وجود ندارد و تمامی افراد و کمپانی‌ها می‌توانند به‌طور آزادانه ارز مورد نظر خود را خرید و فروش کنند.
فعالان اقتصادی که در زمینه‌های صادرات، وارد کردن یا سایر کسب‌وکارهای بین‌المللی فعالیت می‌کنند، به‌راحتی می‌توانند با استفاده از ارز توافقی خرید و فروش خود را انجام دهند و نرخ ارز را با توجه به نیاز خود در همان روز تعیین کنند.

آینده ارز توافقی در ایران/ جایگزینی با سامانه نیما

بانک مرکزی ایران در برنامه‌ای بلندمدت قصد دارد تا با جابجایی خرید و فروش ارزی از سامانه نیما به بازار ارز توافقی، ساختار جدیدی را برای مدیریت بازار ارز ایجاد کند. با این تغییرات، سنجش و نرخ‌گذاری ارز از طریق سیستم‌های آزادتر و منعطف‌تر انجام خواهد شد. این سیستم نه‌تنها وضوح را بالا رفتن می‌دهد بلکه می‌تواند به ارتقا اقتصاد کشور کمک کند.
با توجه به چالش‌های موجود در بازار ارز ایران، ارز توافقی می‌تواند تحولی مثبت در این بازار ایجاد کند. این سیستم با ایجاد وضوح، نزول نوسانات و تسهیل دسترسی به ارز، به فعالان اقتصادی این امکان را می‌دهد که با دید بازتری وارد خرید و فروش ارزی شوند. از این رو، ارز توافقی یکی از مهم‌ترین راهکارها برای ارتقا اقتصاد داخلی و بهبود وضعیت ارزی کشور است.

دولتی ها در توجیه سیاست جدید ارزی می گویند: یکی از اهداف اصلی این تغییر، نزول اختلاف نرخ بین بازار رسمی ارز و بازار آزاد است. در حال حاضر، بازار نیما به عنوان یک بازار نیمه‌رسمی شناخته می‌شود که تفاوت نرخ چشمگیری با بازار آزاد ارز دارد. جابجایی خرید و فروش ارز به بازار تجاری می‌تواند به نزول فاصله بین این دو بازار کمک کرده و وضعیت ثبات‌تری در نرخ ارز ایجاد کند.

همچنین، این اقدام می‌تواند به تجار و واردکنندگان کمک کند که به راحتی به ارز مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند، چرا که بازار تجاری معمولاً از نقدینگی و فعالیت بیشتری نسبت به بازارهای دیگر برخوردار است. از سوی دیگر، تسهیل در دسترسی به ارز می‌تواند موجب نزول فشار به بخش‌های اقتصادی مختلف شود.

جابجایی بازار ارز نیما به بازار تجاری از ابتدای بهمن ماه، می‌تواند گامی مهم در راستای بالا رفتن وضوح و ایجاد تعادل در بازار ارز باشد. با این حال، موفقیت این سیاست بستگی به چگونگی اجرای آن و واکنش بازار به تغییرات جدید خواهد داشت. در این رابطه، کنترل دقیق و سیاست‌های مناسب بانک مرکزی می‌تواند به تسهیل فرآیند و حفظ ثبات اقتصادی کمک کند.