رونمایی از فرمول نزول قیمت تورم/ بزرگ‌ترین چالش اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۴ چه خواهد بود؟
آرمان زارعی: نرخ پول ملی به معنای قدرت خرید ریال می باشد. اگر قدرت خرید ریال در یک دوره زمانی مشخص ثابت بماند، می‌توان گفت که نرخ پول ملی نیز ثابت است. ولی اگر قدرت خرید ریال نزول یابد، این بیانگر نزول نرخ پول ملی خواهد بود. این موضوع به تورم مرتبط است، زیرا تورم معمولا به معنای بالا رفتن عمومی نرخ‌ها در یک اقتصاد است.
در واقع تورم در اقتصاد به سه دلیل اصلی بستگی دارد که هر یک به نوعی موجب بالا رفتن نرخ‌ها می‌شود. این سه عامل شامل فشار هزینه، فشار تقاضا و انتظارات تورمی هستند. به عبارت دیگر، تورم به معنای بالا رفتن مداوم نرخ‌هاست و دلایل آن در کشور ما بسیار متنوع است. در ایران، علت تورم به بالا رفتن نقدینگی (چاپ پول)، کسری بودجه دولت، مشکلات ساختاری اقتصاد، نوسانات بهای نفت و... مرتبط می‌شود.
در این شرایط این پرسش مطرح است که نرخ تورم و دلار در سال آینده به چه رقمی خواهد رسید. بزرگ‌ترین چالش دولت در سال آینده چیست و آیا اقتصاد ایران دوباره با ناترازی‌ها مواجه خواهد شد؟
در همین رابطه اصغر سمیعی، کارشناس بازار ارز در گفت‌وگویی با ایران ماین بیان کرد: تورم باعث نزول نرخ پول ملی شده است.
او معتقد است که اگر دولت از خلق پول و چاپ اسکناس خودداری کند، نرخ بهره‌های بالا را نزول دهد، فرصت‌های شغلی را فراهم کند و نرخ‌ها و نرخ حامل‌های انرژی را واقعی‌سازی کند، نرخ تورم به طور قابل توجهی نزول خواهد یافت. در غیر این صورت، روند افزایشی تورم ادامه خواهد داشت.
* به نظر شما چه عواملی موجب نزول مداوم نرخ پول ملی ایران شده است؟
این که نرخ پول ملی پایین می‌آید یک دلیل بیشتر ندارد؛ وقتی ما نرخ تورم بالا داریم این به معنی این است که ما در داخل شربت آب قاتی می‌کنیم. با این کار در واقع نرخ شربت از دست خواهد رفت و به‌مرور ضعیف‌تر می‌شود. به این خاطر است که تورم ما بالای ۴۰ درصد است درحالی‌که نرخ تورم در کشورهای صاحب پول‌های قدرتمند زیر ۴ درصد است و وقتی نرخ تورم بالا برود ما مجبوریم که نرخ بهره را هم بالا بگیریم و در واقع خلق پول کنیم و این اتفاق باز به تورم بیشتر منجر خواهد شد.
* بعضی از تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که نرخ تورم امکان دارد به ۵۰ درصد بالا رفتن یابد. با توجه به وضعیت فعلی، نظر شما راجع به نرخ تورم در سال آینده چیست؟
نرخ تورم به سیاست‌های بانک مرکزی وابسته است و هیچ‌کس به جز دولت نمی‌تواند آن را تغییر دهد. مردم امکان دارد نرخ‌ها را بالا ببرند، ولی بالا رفتن نرخ تورم تنها در دست دولت است. دولت با بالا رفتن حجم نقدینگی، نرخ تورم را بالا می‌برد و در واقع، تنها نهاد موثر در این زمینه خود دولت است. بنابراین اگر بخواهیم پیش‌بینی کنیم که نرخ تورم در سال آینده چقدر خواهد بود، در واقع باید از رییس بانک مرکزی بپرسیم و او نیز پاسخ صادقانه‌ای ارائه دهد.
پیش‌بینی تورم بالای ۵۰ درصد تنها به تصمیمات دولت بستگی دارد. هرگونه ادعای مبنی بر اینکه تورم ۳۰، ۴۰ یا ۵۰ درصد خواهد بود، صرفا یک حدس و گمان است و نمی‌توان به‌عنوان یک تحلیل علمی به آن نگاه کرد. ما تنها پس از وقوع تورم می‌توانیم با استفاده از فرمول‌های موجود، نوسانات نرخ طلا و سایر اقلام را ارزیابی کرده و پیش‌بینی‌هایی انجام دهیم.
ولی در مورد نرخ تورم، نمی‌توانیم نظر قطعی بدهیم و تنها می‌توانیم حدس و گمان کنیم. در واقع، تصمیم‌گیری در این زمینه به عهده دولت و مسئولان اقتصادی کشور است. اگر آن‌ها خلق پول و چاپ اسکناس را متوقف کنند، نرخ بهره‌های بالا را نزول دهند، اجازه ایجاد شغل را بدهند و نرخ‌ها و نرخ حامل‌های انرژی را واقعی کنند، نرخ تورم به طور قابل توجهی نزول خواهد یافت. ولی اگر این اقدامات انجام نشود، نرخ تورم به روند افزایشی خود ادامه خواهد داد.
* دیدگاه شما راجع به بهای ارز در سال آینده چیست؟ آیا نرخ ارز در سال ۱۴۰۴ همچنان به روند صعودی خود ادامه خواهد داد؟
بار دیگر شرطی را مطرح می‌کنم. اگر نرخ تورم همچنان ۴۰ درصد باقی بماند، می‌توان به راحتی پیش‌بینی کرد که نرخ‌ها در چه محدوده‌ای خواهند بود. بر همین اساس تا پایان سال ۱۴۰۴ نیز می‌توانیم نوسان نرخ ارز پیش‌بینی کنیم. ولی اگر تصمیم‌گیران اقتصادی تصمیم بگیرند که نرخ تورم را به طور قابل توجهی نزول دهند، امکان دارد حتی نرخ‌ها در همین محدوده کنونی بماند. البته در صورت واقعی شدن نرخ ها مخصوصا برای ارز و حامل های انرژی و اصلاح نظام اقتصادی کشور این پیش بینی ها باطل خواهد شد و به تبع آن نرخ ها هم مهار می شود.
*به نظر شما، بزرگ‌ترین چالش اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۴ چه چیزی است؟
بعضی بر این باورند که تا زمانی که مساله تحریم‌ها حل نشود، نمی‌توانیم از وضعیت کنونی خارج شویم. ولی من با این نظر موافق نیستم. به عقیده من، اگر بتوانیم تحریم‌ها را لغو کنیم، این اقدامات مثبت هستند، ولی نباید خود را به رفع تحریم‌ها وابسته کنیم.
در واقع، ما می‌توانیم با اصلاح امور داخلی خود، گام‌های بزرگی برداریم. به عنوان مثال، اگر حامل‌های انرژی را با نرخ‌های واقعی عرضه کنیم، این کار می‌تواند به بهبود الگوی مصرف جامعه کمک کند و حتی به بهداشت کشور یاری رساند و بیماری‌ها را نزول دهد. این تغییرات می‌تواند منجر به خیر و برکت شود. به عنوان نمونه، در حال حاضر به دلیل ارزان بودن برق در کشور، مزرعه‌های غیرقانونی برای ماینینگ ارز دیجیتال شکل گرفته است و در واقع ما برق را هدر می‌دهیم و هیچ کمکی به کسی نمی‌کنیم.
* اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳ با چالش‌های گوناگونی از جمله ناترازی‌ها و مشکلات انرژی مواجه بود که این مسائل فشارهای زیادی بر اقتصاد کشور تحمیل کرد. به عنوان یک اقتصاددان، چه راهکارهایی برای رفع این مشکلات در سال آینده ارائه می‌دهید؟ *
به نظر من، گزینه‌های زیادی برای اتخاذ تصمیم وجود دارد. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ما نزول اعتماد مردم به سیستم اقتصادی کشور است. بنابراین، بازسازی این اعتماد توسط مسئولان اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است. همان‌طور که اشاره کردم، این اقدام می‌تواند حداقل ۵۰ تا ۷۰ میلیارد دلار از سرمایه‌های مردم را به سیستم اقتصادی کشور وارد کند. و خدا می‌داند که اگر این اعتماد دوباره برقرار شود، چه مقدار عظیمی از سرمایه‌های ایرانیان و غیرایرانیان در خارج از کشور به نفع اقتصاد کشور به کار گرفته خواهد شد.
