بورس تهران کجا، بازارهای سرمایه خاورمیانه کجا؟/ تفاوت در تریلیون دلار می باشد

به گزارش ایران ماین، روزنامه هم میهن نوشت:

جدیدترین گزارش فدراسیون جهانی بورس (WFE) منتشر شد. بر اساس گزارش ماه فوریه ۲۰۲۵ این نهاد، تعداد عرضه‌های اولیه  (IPO) در سراسر جهان به پایین‌ترین لایه در ۵ سال گذشته نزول یافت؛ بیشترین نزول را در مناطق آسیا-پاسیفیک و اروپا-خاورمیانه-آفریقا (EMENA) شاهد بودیم ولی تعداد عرضه‌های اولیه در قاره آمریکا بالا رفته است.

بر اساس این گزارش مناطق آمریکا و آسیا-پاسیفیک بالاترین مقدار خرید و فروش و نرخ بازار را داشتند، درحالی‌که اروپا-خاورمیانه-آفریقا در هر دو شاخص روندی کاهشی یافت. منطقه قاره آمریکا به بالاترین نرخ بازار خود در ۵ سال گذشته رسیده است که عمدتاً ناشی از بالا رفتن سهام کمپانی‌های فناوری است.

بازار سرمایه ایران

بر اساس جدیدترین گزارش نهاد بورس و اوراق بهادار، مجموع نرخ چهار نهاد اصلی بازار سرمایه ایران شامل بورس تهران، فرابورس ایران، بورس کالا و بورس انرژی در پایان دی‌ماه ۱۴۰۳ به ۱۲۳۲۴۴۳۶۱ میلیارد ریال رسید.

این گزارش می‌افزاید: نرخ بازار بورس تهران و فرابورس ایران ۱۲۲۰۹۱۹۸۷ میلیارد ریال می باشد که بیانگر سهم عمده این دو بازار در نرخ کل بازار سرمایه است. از طرفی بررسی روند نرخ بازار از سال ۱۳۹۶ تا دی ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که همواره بیش از ۹۰ درصد نرخ بازار سرمایه را بازار سهام تشکیل داده است، درحالی‌که سهم بازار اوراق بدهی کمتر از ۱۰ درصد بوده است.

بر اساس گزارش نهاد بورس و اوراق بهادار نرخ تجمیعی خرید و فروش بورس‌، شامل بورس تهران، فرابورس ایران، بورس کالا و بورس انرژی در دی‌ماه سال کنونی به ۲۰۲۵۷۱۴۷۹ میلیارد ریال رسید. 

بر همین اساس، اگر نرخ خرید و فروش را نسبت به ماه مشابه سال قبل بررسی کنیم، بورس تهران ۱۴۱/۶ درصد، فرابورس ایران ۱۳۹/۶ درصد، بورس کالا ۵۹/۱ درصد و بورس انرژی ۱۵۰/۹ درصد توسعه داشته است و در مجموع این چهار بورس نسبت به ماه مشابه سال قبل ۱۳۳ درصد توسعه کرده‌اند.

طی ماه جاری از مجموع ۲۹۶۳۵۶۳۵ میلیارد ریال نرخ خرید و فروش اوراق بدهی در فرابورس ایران، ۲۸۹۶۸۴۷۲ میلیارد ریال آن مربوط به نرخ خرید و فروش در قالب عملیات بازار باز است.

در این گزارش سعی کرده‌ایم وضعیت فعلی بازار سهام ایران را با مشابه‌های منطقه‌ای آن بررسی کنیم. در حالی که بر اساس گزارش نهاد بورس و اوراق بهادار نرخ چهار بازار اصلی بازار سرمایه ایران در پایان دی‌ماه ۱۴۰۳ به ۱۲۳۲۴۴۳۶۱ میلیارد ریال رسید، این درحالیست که بورس اوراق بهادار عربستان (تداول) می‌گوید که نرخ بازار سهام منتشرشده در پایان سال ۲۰۲۴ بالغ بر ۱۰/۲ تریلیون ریال معادل (۲/۷ تریلیون دلار) بوده که نسبت به پایان سال قبل از آن ۹/۴۱ درصد نزول داشته است. 

عربستان سعودی

بر اساس گزارش وب‌سایت رقم ها، شاخص کل سهام تداول عربستان سعودی (TASI) ۶/۰ درصد یا ۷۰ واحد اضافه شد تا سال ۲۰۲۴ را با ۱۲۰۳۷ واحد به پایان برساند؛ درحالی‌که این رقم برای سال ۲۰۲۳ برابر با ۱۱۹۶۷ بود. این رقم بالاترین رقم در ۱۳ سال گذشته بود، در سال ۲۰۰۵ شاخص کل سهام تداول به رقم ۱۶۷۱۳ واحد رسید. 

کارایی بازار سهام عربستان سعودی، که توسط شاخص اصلی بازار سهام در عربستان سعودی (TASI) نشان داده می‌شود، به‌عنوان یکی از قوی‌ترین عملکردهای بازار در کل منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) ظاهر شده و در سال ۲۰۲۴ تا ۷/۵ درصد بالا رفته است.

این بیانگر بهبود اقتصادی قوی کشور و اجرای موفقیت‌آمیز طرح‌های متنوع‌سازی اقتصاد عربستان سعودی بر اساس چشم‌انداز ۲۰۳۰ است. 

به‌رغم فشارهای اقتصاد کلان، بازار عربستان سعودی با پشتیبانی از اصلاحات کلیدی و چشم‌انداز مثبت فرصت‌های سرمایه‌گذاری جهانی و داخلی به توسعه خود ادامه می‌دهد.

مطابق با این روندها، تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی در سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۴ تا ۱/۴۰ درصد توسعه کرد، رشدی که فراتر از انتظارات نهاد همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) و گروه ۲۰ (G۲۰) بود؛ عربستان عضو گروه ۲۰ و علاقه‌مند به عضویت در نهاد همکاری و توسعه اقتصادی است.

نزول بیکاری به پایین‌ترین لایه خود در سال‌های اخیر و نرخ تورم ثابت بیانگر ثبات اقتصادی مداوم کشور است. علاوه بر این، بازار تداول، بازار بورس اوراق بهادار عربستان سعودی، اصول اقتصادی قوی حاکم بر آن را ارتقا کرده و این بازار را به یک مرکز حیاتی برای سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی تبدیل کرده است.

بر اساس گزارش «روندهای بازار سرمایه منطقه منا در ۲۰۲۵»  روند رو به توسعه عرضه اولیه عمومی IPO ادامه دارد. تحلیلگران این گزارش بر این باورند که یکی از قابل‌توجه‌ترین تغییرات در بازار سهام عربستان، بالا رفتن عرضه‌های اولیه است.

بر این اساس جریان عرضه اولیه عمومی همچنان قوی است و ۱۲ مورد عرضه اولیه عمومی برای سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی شده است. این فهرست‌ها عمدتاً شامل کمپانی‌هایی در بخش‌های فناوری و صنعتی هستند که همچنان عامل حرکت‌های اصلی توسعه بازار را در اختیار دارند.

جدیدترین عرضه اولیه عمومی موفق رخ داده در تداول مربوط بود به Retal Urban Development که شاهد بالا رفتن ۳۰ درصدی سهامش در اولین حضور خود بود. این امر بیانگر ادامه اعتماد سرمایه‌گذاران در این بخش است.

علاوه بر این، توسعه بازار به دلیل فهرست‌های استراتژیک ارائه‌شده ارتقا شده است، و سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی از فرصت‌های موجود در بورس بهره‌برداری می‌کنند.

تحلیلگران بر این باورند که با بررسی بازار سهام عربستان مشخص است که استراتژی بلندپروازانه چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی در حال به ثمر نشستن است. بازار شاهد جریان‌های سرمایه قابل توجهی‌ است؛ به‌ویژه در فناوری و انرژی‌های تجدیدپذیر، پروژه‌های فوق‌العاده بزرگی چون پروژه نئوم، و جام جهانی فوتبال ۲۰۳۴، در کنار زیرساخت‌های دیجیتال که اقتصاد عربستان سعودی را متحول می‌کنند بر توسعه بازار سهام این کشور تاثیر قابل توجهی دارند. این بخش‌ها زیربنای توسعه بلندمدت پایدار را پایه‌ریزی و تداول را به‌عنوان یکی از پویاترین و متنوع‌ترین بازارها در منطقه معرفی می‌کنند.

سرمایه‌گذاری خارجی نقش اساسی در توسعه بازار عربستان سعودی داشته است. بر اساس گزارش «روندهای بازار سرمایه منطقه منا در ۲۰۲۵» در سال ۲۰۲۳، رقم دارایی‌های خارجی در بازار سهام عربستان سعودی از ۱۰۰ میلیارد دلار گذشت و روند صعودی آن در سال ۲۰۲۴ هم ادامه یافت.

این بالا رفتن سرمایه‌گذاری خارجی ناشی از پایه‌های اقتصادی قوی، بالا رفتن باز بودن بازار، و توسعه استراتژیک بخش‌هایی مانند فناوری، انرژی و املاک است. 

تلاش‌های این کشور برای جذب کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن سرمایه بین‌المللی از طریق اصلاحات بازار و سهولت انجام کسب‌وکار در بازار بورس خود را نشان می‌دهد و تداول را به‌عنوان بزرگترین بازار سهام در جهان عرب با نرخ بازار بیش از ۲/۸ تریلیون دلار ارتقا می‌کند.

بخش انرژی: آرامکوی عربستان سعودی همچنان بازیگر اصلی در بخش انرژی است و از ثبات نرخ‌های جهانی نفت سود می‌برد. سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک این کمپانی در زیرساخت‌های انرژی و نقش محوری آن در بازار جهانی انرژی، موقعیت آن را به‌عنوان یک پیشرو کلیدی بازار سهام عربستان مستحکم کرده است. 

بخش فناوری: جریان فزاینده سرمایه‌گذاری در بخش فناوری، به‌ویژه از طریق پروژه‌هایی مانند نئوم، آینده کشور را تغییر می‌دهد. این سرمایه‌گذاری‌ها از ابتکار، زیرساخت‌های دیجیتال و توسعه فناوری پشتیبانی می‌کنند و عربستان سعودی را به مقصد جذابی برای سرمایه‌گذاران فناوری جهانی تبدیل می‌کنند.

بخش انرژی‌های تجدیدپذیر: انرژی‌های تجدیدپذیر به عنوان بخشی از تلاش چشم‌انداز ۲۰۳۰ برای تنوع بخشیدن به اقتصاد و منبع درآمد و نیز نزول نیاز به نفت، شاهد بالا رفتن سرمایه‌گذاری‌ها بوده است و بر کارایی کلی بازار تاثیر مثبتی داشته‌اند.

«تداول» با نرخ بازار بیش از ۲/۷ تریلیون دلار بزرگترین بازار سهام در جهان عرب است.

امارات متحده عربی

بر اساس گزارش « MENA Financial Pulse» نرخ بازار سهام امارات متحده عربی به یک تریلیون دلار رسیده است و از بازارهایی مانند میلان و مادرید پیشی گرفته و خود را به‌عنوان یکی از بزرگترین بازارهای نوظهور-پس از چین و هند- در رتبه دوم قرار داده است.

بازار عرضه اولیه عمومی (IPO) در امارات همچنان به توسعه خود ادامه می‌دهد. این بازار نشانه اعتماد سرمایه‌گذاران و پویایی اقتصادی آن است. تنها در سه ماهه سوم ۲۰۲۴، عرضه‌های اولیه عمومی امارات متحده عربی ۱/۱ میلیارد دلار سرمایه جذب کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردند که نزدیک به ۷۰ درصد از کل سرمایه عرضه اولیه عمومی شورای همکاری خلیج فارس را تشکیل می‌دهد.

به‌عنوان مثال عرضه اولیه عمومی طلابات، زیرمجموعه اماراتی Delivery Hero آلمان، عرضه اولیه سهام خود را در بازار مالی دُبی (DFM) تکمیل کرده است. نرخ پیشنهادی نهایی ۱/۶۰ درهم به ازای هر سهم تعیین شد که در انتهای محدوده قیمتی اعلام‌شده قبلی قرار داشت و ۷/۵ میلیارد درهم صعود کرد.

در انتهای سال ۲۰۲۴، طلابات تقریباً ۴/۶۶ میلیارد سهم فروخت که ۲۰ درصد از کل سرمایه سهام آن را تشکیل می‌دهد. نرخ بازار طلابات در زمان عرضه به بورس به ۳۷/۳ میلیارد درهم برابر به ۱۰/۱ میلیارد دلار رسید. سهام طلابات در چند دقیقه اول ۷/۵ درصد صعود کرد و به ازای هر سهم ۱/۷۰ درهم معامله شد و در مجموع ۲۲۸/۳۷ میلیون سهم دست به دست شد.

بر اساس این گزارش عرضه اولیه عمومی طلابات نه‌تنها از نظر تقاضا و نرخ موفقیت‌آمیز بوده است، بلکه بیانگر قدرت رو به توسعه کسب و کارهای فناوری و دیجیتال در بازار امارات است. این امر خود بیانگر اعتماد سرمایه‌گذاران به بخش‌های نوآورانه و با توسعه بالا، به‌ویژه در حوزه تحویل غذا و فضای تجارت الکترونیکی است.

از دیگر عرضه‌های اولیه‌های قابل توجه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

گروه لولو: ۶/۳۲ میلیارد درهم از عرضه اولیه عمومی موفق خود جمع‌آوری کرد.

آموزش الف: ۵۱۵ میلیون دلار در بورس اوراق بهادار ابوظبی (ADX) جمع‌آوری کرد.

NMDC انرژی: ۸۷۷ میلیون دلار از عرضه اولیه عمومی خود به دست آورد.

کترینگ ADNH: ۸۶۴ میلیون درهم جذب کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن و ۴۰ درصد از سهام خود را عرضه کرد.

عرضه‌های اولیه عمومی آینده: در سال ۲۰۲۵، انتظار فهرست‌های بیشتری از Alpha Data و Etihad Airways می‌رود و روند علاقه ورود سرمایه‌گذاران به این بازار بیشتر خواهد شد.

تحلیلگران بر این باورند که جریان‌های خارجی سرمایه‌گذاری در سال کنونی روانه این بازار خواهد شد و درآمدهای قوی در انتظار بورس ابوظبی‌ است.

مالکیت خارجی سهام فهرست‌شده اماراتی امسال شاهد توسعه ۲۰ درصدی بودند، دلیل این توسعه اصلاحاتی است که برای بالا رفتن سرمایه‌گذاری انجام شده است.

درآمدهای قوی کمپانی‌ها در بخش‌های بانکی، املاک و مستغلات، و صنایع، کارایی قوی بازار را ارتقا کرده است. در این میان بخش فناوری امیدواری‌های بسیاری را به سمت خود جذب کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کرده است. سرمایه‌گذاری‌های فناوری و ابتکار در خط مقدم موفقیت بازار امارات متحده عربی هستند. از جمله این سرمایه‌گذاری‌ها می‌توان به سرمایه‌گذاری ۱/۵ میلیارد دلاری مایکروسافت در G۴۲ ابوظبی اشاره کرد. 

گروه راه‌حل‌های بلاک‌چین Phoenix، ۳۷۰ میلیون دلار جمع‌آوری و در بورس اوراق بهادار ابوظبی (ADX) کارش را آغاز کرد.

Space۴۲، که یک کمپانی SpaceTech مبتنی بر هوش مصنوعی است، اخیراً تجارت در بورس اوراق بهادار ابوظبی (ADX) را آغاز کرده که باعث ارتقا بیشتر نمایه بخش فناوری شده است.

ارتقا بخش املاک و مستغلات مطابق معمول عامل حرکت کلیدی‌ است که غول‌هایی مانند عمار و آلدار رهبری آن را بر عهده دارند، ولی نمی‌توان تاثیر بخش گردشگری پررونق و پروژه‌های زیرساختی را نادیده گرفت.

قطر

آمارها می‌گویند تولید ناخالص داخلی قطر در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۴ تا ۲ درصد توسعه کرد. شاخص بورس قطر(QSE) در آخرین روزهای سال ۲۰۲۴ با ۶۶.۹۱ واحد یا ۰/۷ درصد نزول با ۱۰۴۵۸.۷۴ واحد بسته شد. نرخ بازار آن هم با ۰/۵ درصد نزول از ۶۲۲.۵ میلیارد ریال قطر به ۶۱۹.۱ میلیارد ریال قطر افت کرد. 

ولی با این حال پیش‌بینی می‌شود در قطر، نرخ بازار سهام در سال ۲۰۲۵ به ۱۷۳.۶۷ میلیارد دلار برسد. انتظار می‌رود که این بازار نرخ توسعه سالانه ۰/۷۱ درصد (بر اساس نرخ توسعه سالانه مرکب CAGR  سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۲۶) را نشان دهد در نتیجه تا سال ۲۰۲۶ منجر به رسیدن به مبلغ کل ۱۷۴.۹۰ میلیارد دلار شود. 

در بازار سهام قطر، پیش‌بینی می‌شود که میزان خرید و فروش تا سال ۲۰۲۶ به ۵/۱۵ میلیارد دلار برسد. بازار سهام قطر در حال حاضر شاهد بالا رفتن علاقه سرمایه‌گذاران است که ناشی از بهبود اقتصادی قوی و طرح‌های متنوع‌سازی استراتژیک در بخش‌های کلیدی است.

سرمایه‌گذاران در بازار سهام قطر به طور فزاینده‌ای به سمت گزینه‌های سرمایه‌گذاری پایدار و مسئولیت‌پذیر اجتماعی گرایش پیدا می‌کنند که بیانگر آگاهی رو به توسعه از عوامل محیطی، اجتماعی و حاکمیتی است. این تغییر تحت اثر جمعیت جوان‌تر این کشور است که ملاحظات اخلاقی را در کنار بازده مالی در اولویت قرار می‌دهند. علاوه بر این، همانطور که قطر به تنوع‌بخشی به اقتصاد خود ادامه می‌دهد، بخش‌هایی مانند انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری توجه‌ها را به خود جلب کرده و باعث تحول در استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و تشویق چشم‌اندازهای بازار نوآورانه‌تر شده است.

مراکش

شاخص بازار بورس مراکش MASI، شاخص پیشرو بازار سهام مراکش، تطبیق‌پذیری ثابتی را نشان داده است و در سال ۲۰۲۴ تا به زمان تنظیم گزارش ۴/۵ درصد بالا رفته است.

چنین عملکردی در بحبوحه چالش‌های اقتصادی جهانی ثبت شده است و توانایی مراکش را برای حفظ ثبات و توسعه نشان می‌دهد. توسعه بازار عمدتاً به کارایی قوی بخش‌های ساخت‌وساز، بانکداری و مصرف‌کنندها نسبت داده می‌شود که همچنان به جذب کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن سرمایه‌گذاران و پشتیبانی از اقتصاد رو به گسترش ادامه می‌دهد.

به‌رغم فشارهای خارجی، مانند روندهای تورم جهانی و عدم قطعیت‌ها و تنش‌های ژئوپلیتیک حاکم بر منطقه‌، بنیادهای اقتصادی مراکش با پشتیبانی اصلاحات ساختاری و سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک در حال انجام این کشور همچنان قوی هستند.

مسئولان مراکشی می‌گویند سری شاخص CSE مراکش چون نوری از ثبات در منطقه است و جریان ثابتی از سرمایه‌های محلی و بین‌المللی را جذب کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن می‌کند.

در سال‌های اخیر دولت مراکش دست به اصلاحات اقتصادی گسترده‌ای زده است با هدف جذب کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن سرمایه‌گذاری‌های لازم برای توسعه کشور. تعهد دولت مراکش به خصوصی‌سازی و اجرای سیاست‌های سرمایه‌پسند، عامل حرکت قابل توجهی برای توسعه بازار سهام بوده است.

هدف این اصلاحات باز کردن فرصت‌های جدید برای سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی است و همین امر مراکش را به مقصدی جذاب برای سرمایه‌گذاری تبدیل می‌کند.

علاوه بر این، انتظار می‌رود مشارکت اخیر با بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول دسترسی مراکش به راه‌های جدید تامین مالی را فراهم کرده و از توسعه اقتصادی و گسترش بازار پشتیبانی بیشتری به عمل آورد.

رویکرد فعالانه دولت به سمت رهاسازی بازار و نزول موانع تجاری، فضای رقابتی‌تری را در این کشور ارتقا کرده و باعث توسعه بیشتر در بازار سرمایه و اقتصاد واقعی می‌شود.

از جمله بخش‌های فعال در بازار سهام مراکش، می‌توان به این بخش‌ها اشاره کرد:

بخش بانکی: بازیگران کلیدی مانند Attijariwafa Bank و Bank of Africa درآمدهای بالایی را به ثبت رسانده‌اند که باعث بالا رفتن اعتماد سرمایه‌گذاران به ثبات مالی و تطبیق‌پذیری مراکش می‌شود. توسعه بخش مالی کلید کارایی کلی بازار مراکش است که با وجود محیط تجاری مطلوب و تقاضای مصرف‌کننده در حال گسترش است.

رونق ساخت‌وساز: با اجرای پروژه‌های زیربنایی بزرگ، از جمله پروژه‌هایی که بر توسعه شهری و انرژی‌های تجدیدپذیر متمرکز هستند، بخش ساخت‌وساز شاهد توسعه پایداری‌ است. انتظار می‌رود این رونق توسعه ادامه یابد و تقاضا برای سرمایه بیشتر شده و به بالا رفتن نرخ بازار سهام مراکش کمک کند.

اثر جام جهانی ۲۰۳۰: انتظار می‌رود اعلام مراکش به‌عنوان میزبان مشترک جام جهانی فوتبال ۲۰۳۰ در کنار اسپانیا و پرتغال، اثر متحول‌کننده‌ای بر اقتصاد این کشور داشته باشد.

جام جهانی توسعه زیرساخت‌های قابل توجهی از جمله ساخت استادیوم‌ها، هتل‌ها و بهبود پلتفرم‌های حمل و نقل را تحریک خواهد کرد. این امر هم فعالیت اقتصادی کوتاه‌مدت و هم منافع اقتصادی بلندمدت به‌ویژه در بخش‌های ساخت‌وساز، گردشگری و کالاهای مصرفی ایجاد می‌کند.

از سویی انتظار می‌رود این رویداد سرمایه‌گذاری خارجی قابل توجهی را جذب کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کند و مراکش را به عنوان یک مرکز منطقه‌ای برای تجارت و بازرگانی به دنیا بشناساند.

سرمایه‌گذاری خارجی: موقعیت استراتژیک مراکش به عنوان دروازه‌ای بین اروپا، آفریقا و خاورمیانه سرمایه‌گذاری قابل توجهی را به‌ویژه از سوی سرمایه‌گذاران اروپایی و کشورهای خلیج فارس جذب کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کردن کرده است.

بخش‌هایی مانند کشاورزی، انرژی و امور مالی حوزه‌های اصلی تمرکز سرمایه هستند. سرمایه‌گذاری‌های خارجی به‌طور فزاینده‌ای به سمت این بخش‌هایِ با توسعه بالا هدایت می‌شود و اقتصاد را ارتقا و از توسعه بیشتر بازار پشتیبانی می‌کند. نرخ بازار سهام مراکش اکنون از ۶۵ میلیارد دلار فراتر رفته و این کشور را به سومین بازار بزرگ آفریقا تبدیل کرده است.

تحلیلگران بر این باورند که بازار سهام مراکش نشان قانع‌کننده‌ای از تطبیق‌پذیری و فرصت است. ثبت بالاترین لایه پنج‌ساله اخیر برای شاخص بازار بورس مراکش MASI، نه‌تنها توانایی کشور برای عبور از چالش‌های اقتصادی جهانی، بلکه اثربخشی اصلاحات تحت رهبری دولت و مشارکت‌های استراتژیک را موجب می‌شود. تمرکز مداوم بر خصوصی‌سازی، پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه زیرساخت‌ها، مراکش را به عنوان یک ستاره در حال ظهور در چشم‌انداز مالی آفریقا معرفی کرده است.