کپی برداری بانک مرکزی از کشور روسیه برای کنترل نرخ دلار؟/ روزنامه ایران: مگر اقتصاد ایران با «رکود شدید» مواجه نیست؟

به گزارش ایران ماین، روزنامه ایران با اشاره به برنامه بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز و شباهت ها و تفاوت های میان اقتصاد ایران و کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه نوشت:

در حالی که هنوز مدت زمان زیادی از راه‌اندازی بازار جدیدی تحت عنوان «بازار توافقی» ارز نگذشته، در روزهای گذشته برابری ریال به دلار بار دیگر وارد فاز تازه‌ای از نوسان نرخ‌ها شد و حتی کانال‌های جدیدی در بازار آزاد و غیررسمی نیز پشت سر گذاشته شد. بانک مرکزی که مسئول مستقیم حفظ نرخ پول ملی است، در ماه‌های گذشته تلاش کرده تا به گفته خود، «نیازهای واقعی» بازار را با نرخ ارز توافقی پاسخ دهد. ولی بخش بزرگی از «تقاضا» در بازار نیز با نرخ دلار در بازارهای غیررسمی پاسخ داده می‌شود که مهار زدن به آن کار سختی بوده است. در واقع این نرخ بازار غیررسمی بوده که نوعی «کشف نرخ» را به راه انداخته و بانک مرکزی تاکنون نتوانسته خود دست به کشف نرخ بزند. حتی اگر مدعی باشد که نرخی که کشف نرخ کرده، همان نرخی است که در بازار توافقی عرضه می‌کند.

بخشی از مدلی که بانک مرکزی در بازار ارز پیاده کرده؛ پیش از این توسط بانک مرکزی فدراسیون کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه نیز اجرا شده و جواب گرفته و شاید به همین دلیل هم هست که بانک مرکزی ایران به دنبال اجرای همان موارد بوده است. ولی باید توجه داشت که اجرای یک «بخش کوچک» از یک «پازل» بزرگ‌تر نوعی ناقص‌سازی تدبیر ارزی است که در شرایط تحریم‌های ظالمانه و یکجانبه، به سود کشور نیست. بنابراین، در این جا نگاهی داریم به آنچه بانک مرکزی فدراسیون کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه انجام داده و بانک مرکزی ایران الگوبرداری ناقصی از آن داشته است.

بحران ارزی کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه

روس‌ها در ۱۵ سال گذشته دو شوک ارزی متفاوت را پشت سر گذاشته‌اند. ابتدا در سال ۲۰۱۵ میلادی، به دلیل سیاست‌های بانک مرکزی فدراسیون کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه، یک شوک ارزی به این کشور وارد شد و سپس در زمستان ۲۰۲۲ که حمله به اوکراین، شوک دیگری به روبل وارد کرد. ولی بانک مرکزی فدراسیون کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه، سیاست‌هایی را در سال ۲۰۲۲ در پیش گرفت که موفقیت آنها در کنترل نرخ ارز (بخوانید نرخ روبل) جهان را شگفت زده کرد.

پیش از حمله کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه به اوکراین، هر دلار ایالات متحده، ۸۰ روبل نرخ داشت. پس از شروع جنگ و در کمتر از ۲۰ روز، این عدد به ۱۲۶ روبل صعود کرد و به نوعی نرخ روبل بشدت ریزش کرد. در اینجا بانک مرکزی فدراسیون کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه وارد شد و یک شگفتی رقم زد؛ به‌طوری که سه ماه بعد، هر دلار ایالات متحده، ۵۵ روبل شد. عددی که یک رکورد ۶ ساله را شکسته بود. در واقع روس‌ها توانستند ظرف سه ماه، نه تنها از سقوط شدید نرخ روبل جلوگیری کنند، بلکه حتی آن را ارتقا کردند.

گرچه با رکود طولانی مدت جنگ در جبهه اوکراین، فراز و فرود زیادی در برابری روبل به دلار ایجاد شد؛ ولی از مارس ۲۰۲۴ که هر دلار ایالات متحده ۹۱ روبل بود تا همین دیروز که عدد ۹۵ را نشان می‌داد؛ می‌توان تاکید نمود که نوسان در نرخ پول ملی کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه کنترل شده است. ولی چگونه؟

کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه کشوری است وابسته به نفت و گاز و پیش از جنگ اوکراین، نفت خام، فرآورده‌های نفتی، گاز طبیعی و میعانات گازی ۴۵ درصد از صادرات این کشور را تشکیل داده بود. بنابراین شباهت اقتصاد این کشور به ایران، قابل انکار نیست. با اینکه همزمان با جنگ، این کشور نیز دچار تحریم‌های گسترده‌ای شد که اگرچه عمر آن‌ها به اندازه تحریم‌های اعمال شده علیه ایران نیست؛ ولی اثرات تخریبی آن بر اقتصاد کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه قابل توجه است.

چگونه تورم را کنترل کردند؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد که تفاوت بزرگ بانک مرکزی فدراسیون کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه با بانک مرکزی ایران، در کنترل نرخ تورم رقم خورد. روس‌ها ابتدا نرخ توسعه ارز را مدیریت کردند. ولی چطور این کار را کردند؟ آنها به سراغ شاخص مهمی به نام «حساب سرمایه» رفتند. جنگ و سیاست‌های تنش‌زا، ‌معمولاً برای آنها که پول دارند چندان خوشایند نیست و صاحبان دارایی کلان، ترجیح می‌دهند در شرایط بحرانی، پول خود را در جای دیگری به کار ببرند.

۲۸فوریه ۲۰۲۲ ولادیمیر پوتین، در پاسخ به تحریم‌های کشورهای غربی، دستور به اعمال کنترل حساب سرمایه داد. طبق این دستور، شهروندان کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه از جابجایی پول به بانک‌های خارجی منع شدند. پرداخت‌های خارجی جهت بازپرداخت بدهی‌های خارجی مسدود شد. کارگزاران بورس هم از فروش اوراق بهادار کشورهای خارجی منع شدند.

چگونه با نرخ بهره به جنگ تورم رفتند؟

نکته بعدی، حرکت دقیق بانک مرکزی فدراسیون کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه پس از اعمال یک تحریم جدید و قطع دسترسی کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه به سامانه «سوئیفت» انجام شد. این تحریم جدید در ۲۶ فوریه ۲۰۲۲ اعمال شدو پس از این اتفاق، نرخ هر دلار از ۸۴ به ۱۰۵ روبل رسید و تا هفته اول مارس ۲۰۲۲ این مقدار حتی به ۱۳۳ روبل نیز رسید.

ولی بانک مرکزی فدراسیون کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه بدون معطلی، دو روز بعد نرخ بهره را دستکاری کرد و نرخ بهره بین بانکی را از ۹.۵ به ۲۰ درصد بالا رفتن داد تا باعث جذابیت نگهداری روبل و نزول تقاضای تبدیل روبل به ارزهای خارجی شود. اتفاقی که توسط تحلیلگران اقتصادی به «شلاق بهره» بر «نقدینگی» تعبیر شد. بانک مرکزی فدراسیون کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه با این «شلاق»، نقدینگی سیال و سرگردانی نرخ‌ها را که می‌توانست به هر بازاری حمله کند «رام» کرد و در «زندان سپرده‌های بانکی» جای داد. بعد از آنکه نرخ روبل در برابر دلار به وضعیت سابق برگشت و حتی بهتر از آن شد، بانک مرکزی فدراسیون کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه بار دیگر نرخ بهره را به همان لایه ۹.۵ درصد رساند.

چگونه ارز صادراتی برگشت؟

بانک مرکزی فدراسیون کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه در اقدامی دیگر، فعالیت‌های سوداگرانه را مشمول مالیات‌های سنگین کرد. این سیاست هم «صرفه اقتصادی» را از «دلالی» و «سفته‌بازی» می‌گرفت. ولی در ایران شاهد هستیم که چنین اتفاقی در هیچ حوزه‌ای رخ نداده است. از طرف دیگر، کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه کشورهای غیرهمسو را نیز مجبور کرد که بهای گاز خریداری‌شده را به «روبل» بپردازند. این کار هم ریسک بازگشت ارز صادراتی را از بین برد.

امکان اجرای مدل روسی در ایران

گفتیم که اقتصاد ایران و کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه در وابستگی به درآمدهای حوزه انرژی مشترک هستند؛ ولی این تمام قضیه نیست و با یکدیگر تفاوت‌هایی نیز دارند. بنابراین الگوبرداری صرف ایران از کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه برای مهار اسب سرکش ارز و کنترل تورم، به این راحتی‌ها نیست.

به‌ لحاظ متغیرهای بنیادین اقتصادی مانند توسعه نقدینگی، تولید، سرمایه‌گذاری، تورم، صادرات نفتی، ذخایر ارزی، اقتصاد کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه شرایط کاملاً متفاوتی نسبت به اقتصاد ایران داشته و باید نقش کلیدی برای اصلاح اساسی در سیاست‌های ارزی کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه در تاب‌آوری اقتصاد کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور کشور روسیه قائل شد.

ولی به نظر می‌رسد که از تمام «مدل روسی» برای نزول تنش ارزی در ایران، فقط آن بخشی مورد «اجماع» سیاست‌گذاران پولی است که مربوط به در دست گرفتن کامل بازار و خرید و فروش آن است. در واقع سیاست‌گذاران پولی، بدون آنکه مقابله با بحران ارزی را در قالب یک «بسته همراستا» ببینند، فقط به بازار ارز تمرکز کرده‌اند. در حالی که وظیفه اول بانک مرکزی، حفظ نرخ پول ملی یعنی ریال می باشد.

بنابراین جلوگیری از خروج «ریال» از بانک‌ها و هجوم آن به بازار دارایی چیزی است که نیاز به مشوقی به نام «نرخ بهره» دارد. شاید گفته شود که در شرایط تورم بالای اقتصاد ایران، همراستا کردن نرخ بهره با نرخ تورم، غیرممکن است و موجب رکود شدید در کشور می‌شود. ولی مگر همین الان هم اقتصاد ایران با «رکود شدید» مواجه نیست؟