اثر آشتی‌کنان ایران و آمریکا روی بازار سرمایه/ سناریو بورس ۹۴ تکرار می‌شود؟
آرمان زارعی: بازار سرمایه در دومین روز هفته شاهد توسعه قابل توجهی بود که بیانگر بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران به این بازار است.
شاخص کل بورس تهران با بالا رفتن ۶۲,۸۵۰ واحدی (معادل ۲.۲۱ درصد) به لایه ۲,۹۰۸,۶۴۷ واحد رسید. همچنین، شاخص هموزن با توسعه ۱۷,۰۳۳ واحدی (۲.۰۸ درصد) به ۸۳۶,۱۰۳ واحد دست یافت. در همین حال، شاخص کل فرابورس ایران ۴۰۴ واحد بالا رفته و به ۲۵,۳۸۸ واحد رسید.
در زمینه خرید و فروش و نرخ بازار، مقدار خرید و فروش به بیش از ۲۰.۹ میلیارد سهم در ۲۷۸,۸۸۵ معامله رسید. نرخ خرید و فروش نیز حدود ۱۱۷,۶۳۳ میلیارد ریال (معادل ۱۱.۷ هزار میلیارد تومان) برآورد شده است. نرخ کل بازار بورس تهران به ۹۲۷,۲۸۸ میلیارد ریال (معادل ۹۲۷ هزار میلیارد تومان) رسید.
نمادهای تأثیرگذار بر شاخص
نمادهای «فملی» (ملی صنایع مس ایران)، «فولاد» (فولاد مبارکه اصفهان)، «وبملت» (بانک ملت)، «نوری»، «پارسان»، «شستا» و «وغدیر» بیشترین اثر مثبت را بر شاخص کل بورس داشته‌اند.
صف‌های خرید و فروش
گفتنی است ۴۳۳ نماد در صف خرید قرار دارند که نرخ کل آن‌ها به ۱۲,۷۷۳.۶ میلیارد تومان می‌رسد. همچنین، ۷۱ نماد در صف فروش با ارزشی معادل ۸۱۳.۹ میلیارد تومان وجود دارد.
فعالان بازار سرمایه اعلام کرده‌اند که آغاز مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان، موجب بالا رفتن قابل توجهی در شاخص کل بورس تهران شده است. تحلیلگران این توسعه را به امید نزول تحریم‌ها و بهبود شرایط اقتصادی نسبت می‌دهند. کارشناسان اثر مثبت روانی این مذاکرات بر بازار را تأیید کرده‌اند، ولی بعضی بر این باورند که این تأثیرات امکان دارد موقتی باشند و برای دستیابی به توسعه پایدار اقتصادی، توجه به زیرساخت‌ها و سیاست‌های داخلی ضروری است.
به گفته فعالان بازار سرمایه در صورت توسعه مذاکرات، بازار سهام می‌تواند از این تغییرات بهره‌مند شود و گشایش‌های بین‌المللی و نزول خطرات امکان دارد به بالا رفتن تقاضا و ورود نقدینگی به بازار منجر گردد.
شوک مذاکرات ایران و آمریکا بر بازار سرمایه
به نظر تحلیلگران بازار سرمایه، احیای برجام می‌تواند یکی از تأثیرگذارترین رویدادها در سال ۱۴۰۴ برای این بازار باشد. تجربه واکنش بورس تهران به توافق برجام در سال ۱۳۹۴، نمونه‌ای تاریخی و مهم در تحلیل بازار سرمایه نسبت به تغییرات سیاسی و بین‌المللی به شمار می‌آید. شایان ذکر است که در تاریخ ۲۳ تیر ۱۳۹۴ و پس از ۲۲ ماه مذاکره، توافق برجام میان ایران و گروه ۵+۱ به امضا رسید. این توافق امیدواری‌های گسترده‌ای برای لغو تحریم‌ها و بازگشت ایران به اقتصاد بین‌المللی به وجود آورد.
بورس ایران از تاریخ ۱۹ خرداد ۱۳۹۴، پس از امضای برجام، از ۶۲۳۱۷ واحد به ۶۹۴۴۳ واحد صعود کرد و ۱۱.۵ درصد توسعه کرد. این روند صعودی در روز توافق متوقف شد و از روز بعد، شاخص بورس به تدریج نزول یافت و به ۶۱۱۶۳ واحد رسید. دلیل این افت، عدم اطمینان نسبت به اجرای برجام و ادامه تحریم‌ها بود. ولی در دور پایانی مذاکرات ایران و گروه ۵+۱، وضعیت تغییر کرد و برجام به مرحله عملیاتی رسید.
گفتنی است برجام در تاریخ ۲۶ دی‌ماه ۱۳۹۴ به مرحله عملیاتی رسید و این موضوع موجب ادامه روند صعودی بورس شد. از تاریخ ۷ دی‌ماه ۱۳۹۴، شاخص کل بورس از ۶۱۴۶۹ واحد به ۶۴۸۶۰ واحد صعود کرد و پس از عملیاتی شدن برجام، تا ۱۴ فروردین ۱۳۹۵ به ۸۱۵۳۶ واحد رسید.
در آن زمان، صنایع موفق شامل بانک‌ها، خودرو، حمل و نقل و بیمه بودند. شاخص حوزه خودور از ۸۵۶۷ واحد تا ارتفاع ۲۷۵۸۲ واحد بالا رفت و توسعه ۲۲۰ درصدی داشت.
همچنین پس از توافق برجام، شاخص حوزه بانکداری که یکی از گروه‌های کلیدی در بازار سرمایه به شمار می‌رود، شاهد توسعه قابل توجهی بود. این شاخص از ۶۱۳ واحد در آغاز روند صعودی به ۷۹۴ واحد رسید که بیانگر بالا رفتن ۲۹.۵ درصدی است.
با این حال، این روند صعودی پایدار نماند و پس از مدت کوتاهی، شاخص بانکی به ۴۷۷ واحد نزول یافت که بیش از ۴۰ درصد اصلاح نسبت به اوج قبلی را نشان می‌دهد. دلیل اصلی این افت شدید، ناتوانی نظام بانکی کشور در برقراری ارتباط با سیستم سوئیفت بود. اگرچه برجام به مرحله اجرا درآمد، ولی تحریم‌های ثانویه دلاری و محدودیت‌های موجود در تعاملات مالی با بانک‌های بین‌المللی همچنان برقرار ماند و بانک‌های ایرانی نتوانستند از مزایای واقعی برجام بهره‌مند شوند. در مقابل، صنایع ناموفق شامل بخش‌های صادراتی بودند که به دلیل نزول احتمالی، تحت اثر نوسانات دلار، فلزات و پتروشیمی‌ها قرار گرفتند.
