حذف چک های رمزدار در دستور کار قرار گرفت/ گام‌های عملیاتی مدنظر بانک مرکزی چیست؟
ایلنا نوشت: بانک مرکزی با نظرداشت مزایای چک تضمین شده نسبت به چک رمزدار متعاقب اجرای قانون پیش‌گفت، مشابهت کارکردی با چک رمزدار که می‌تواند ابزار جایگزین آن باشد، ضرورت شفاف‌سازی و ایجاد امکان کنترل متمرکز بر نحوه و حجم تبادل چک‌های اشخاص و همچنین نزول هزینه‌های عملیاتی بانک‌ها با برچیدن روال سنتی پذیرش و پردازش چک رمزدارمترصد اعلام ممنوعیت صدور چک رمزدار در پلتفرم بانکی می‌باشد. از این رو لازم است مقدمات اجرا شدن ممنوعیت صدور چک رمزدار به صورت تدریجی و گام‌به گام در پلتفرم بانکی فراهم گردد.
گام‌های عملیاتی مدنظر بانک مرکزی برای عملیاتی شدن این طرح به شرح زیر است:
۱ -آگاهی رسانی، فرهنگ‌سازی و تشویق عموم به دریافت چک تضمین شده:
چک تضمین شده براساس موازین قانونی صدرالاشاره مجهز به شناسه صیادی ۱۶ رقمی شده و وفق بخشنامه شماره ۲۷۸۹۴۴/۰۰ مورخ ۲۴/۰۹/۱۴۰۰ اداره نظام‌های پرداخت از طریق سامانه صیاد (پیچک) ثبت صدور می‌گردد. صدور چک تضمین شده خارج از ضوابط قانون «اصلاح قانون صدور چک» ممنوع و تبادل بین بانکی چک‌های تضمین شده فاقد شناسه صیادی از تاریخ ۱۷/۰۳/۱۴۰۱ وفق بخشنامه شماره ۳۲۴۸۱/۰۱ مورخ ۱۱/۰۲/۱۴۰۱ در سامانه چکاوک ممنوع گردیده است؛ لذا باتوجه به این که کلیه چک‌های تضمین شده جاری مجهز به شناسه صیادی و از طریق سامانه صیاد (پیچک) ثبت صدور می‌گردند، قابل استعلام می‌باشند و ذینفع آن می‌تواند در زمان دریافت با استفاده از شناسه ۱۶ رقمی و مراجعه به کلیه مبادی استعلامی چک اعم از درگاه‌های نوین بانکی (اینترنت بانک و همراه بانک)، برنامک‌های موبایلی و سرشماره ۴۰۴۰۷۰۱۷۰۱ (به صورت پیامکی) از صحت چک صادره به نفع خود مطلع گردد. برقراری امکان استعلام چک تضمین شده مزیت درخور توجه‌ای نسبت به چک رمزدار ایجاد می‌نماید، در حالی که چک رمزدار قابل استعلام نبوده و ذینفع صرفاً با مراجعه به بانک صادرکننده می‌تواند از صحت چک اطمینان حاصل کند. افزون بر این، چک‌های تضمین‌شده بر خلاف چک‌های رمزدار محدویت‌های جغرافیایی در محل صدور و نقد شوندگی را نداشته و در سراسر کشور قابل صدور و مبادله می‌باشد.
از سوی دیگر کارکرد چک تضمین شده مشابه چک رمزدار می‌باشد و چک تضمین شده در وجه شخص و حساب معین و به صورت غیرقابل جابجایی صادر می‌گردد؛ لذا اشخاص می‌توانند در مراودات تجاری خود چک تضمین شده را جایگزین چک رمزدار کنند؛ لذا با نظرداشت موارد فوق لازم است در زمان مراجعه مشتری و ارائه درخواست صدور چک رمزدار، متصدیان شعب مشتری را به صدور چک تضمین شده با تشریح مزایای مذکور هدایت نمایند. ضمن آن که مقتضی است در راستای اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی اقدامات موثری نظیر تهیه برنامه‌های آموزشی، بروشور، اطلاع‌رسانی در تارنماهای بانکی و... صورت پذیرد.
۲- یکسان‌سازی رویه پرداخت چک تضمین شده با رویه پرداخت چک رمزدار:
در حال حاضر پلتفرم بانکی متعاقب دریافت چک رمزدار از ذینفع نسبت به بررسی چک و پرداخت وجه آن متعاقب حصول اطمینان از صحت چک اقدام نموده و پرداخت وجه به ذینفع را پیش از انجام عملیات تسویه بین بانکی وجوه چک‌های رمزدار انجام می‌دهند. باتوجه به این که چک‌های تضمین شده مشابه چک رمزدار فاقد وضعیت برگشتی می‌باشند، بانک‌ها می‌توانند رویه مزبور را درخصوص چک تضمین شده نیز عملیاتی کنند. بدیهی است به دلیل ثبت صدور چک تضمین شده در سامانه صیاد (پیچک)، صحت چک تضمین شده صادره از طریق سامانه برای بانک قابل تشخیص می‌باشد، و می‌توان در راستای مشتری مداری و یکسان‌سازی رویه‌های پرداخت نسبت به پرداخت وجه چک تضمین شده در زمان مراجعه ذینفع اقدام نمود. باتوجه به این که انتقال وجه وجوه به ذینفع وجه افتراق چک تضمین‌شده و رمزدار می‌باشد، اجرای این گام در جانشینی کامل چک تضمین شده بسیار حائز اهمیت است.
۳- ابلاغ ممنوعیت صدور چک رمزدار از سوی بانک مرکزی و عدم امکان تبادل چک رمزدار در سامانه چکاوک:
چنانچه مقدمات عملیاتی ممنوعیت صدور چک از طریق گام‌های ۱ و ۲ از سوی پلتفرم بانکی فراهم گردد، ممنوعیت ابلاغ صدور چک رمزدار و عدم تبادل بین بانکی در سامانه چکاوک تسهیل شده و چالش‌های اجرای این مهم تقلیل خواهد یافت. بدیهی است با بررسی و رصد اقدامات عملیاتی از سوی بانک‌ها، این بانک زمان‌بندی گام نهایی را برنامه‌ریزی نموده و جهت اجرای یکنواخت در پلتفرم بانکی ابلاغ خواهد کرد.
بر این اساس بانک‌ها موظفند درخصوص گام‌های عملیاتی ۱ و ۲ تمهیدات لازم را انجام دهند و همچنین به منظور نزول ملاحظات عملیاتی، پلتفرم بانکی بایستی در صدور چک‌های رمزدار به تاریخ روز تا زمان حذف کامل آن اهتمام لازم را داشته باشند، تا بستر مناسب اجرای طرح فراهم گردد.
