انواع مختلف ETF کدام است؟ چطور در ETF سرمایه گذاری کنیم؟
صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF) بهعنوان ابزاری محبوب و کارآمد برای سرمایهگذاران به شمار میآیند. این ابزارهای مالی با ارائه فرصتهای سرمایهگذاری در بازارهای مختلف، از سهام و اوراق قرضه گرفته تا کالاها و ارزهای دیجیتال، به معاملهگران امکان میدهند تا با تنوع بخشیدن به سبد سرمایهگذاری و به حداقل رساندن ریسک به آسانترین روش ممکن به اهداف مالی خود برسند.
ETFها به دلیل ساختار منحصربهفردشان که شامل قابلیت خریدوفروش مشابه سهام و کارمزدهای کمتر نسبت به صندوقهای سرمایهگذاری مشترک است، طرفداران زیادی دارند. انواع مختلف ETF در بازار جهانی وجود دارد که در این مقاله به معرفی و بررسی آنها میپردازیم.
فهرست مطالب
Toggleصندوق قابلمعامله در بورس یا ETF چیست؟
ای تی اف (ETF) یا همان صندوق قابل معامله در بورس (Exchange-Traded Fund) نوعی ابزار سرمایهگذاری است که شامل سبدی از داراییها مانند سهام، اوراق قرضه، کالا، ارزهای دیجیتال یا ترکیبی از آنها میشود. این صندوقها به سرمایهگذاران امکان میدهند تا بهطور همزمان روی تعداد زیادی دارایی سرمایهگذاری کنند و اغلب کارمزدهای کمتری نسبت به سایر انواع صندوقها دارند. علاوهبر این، ETFها بهراحتی قابلمعامله هستند.
باید توجه داشت که ETFها، مانند هر محصول مالی دیگری، برای همه مناسب نیستند. باید آنها را بر اساس ویژگیهای خاصشان، از جمله هزینههای مدیریت، کارمزدها، آسانی خریدوفروش، مناسب با سرمایه موجود و کیفیت سرمایهگذاری بررسی کرد.
ETF چه کاربردی دارد؟
صندوق قابل معامله در بورس (ETF) یک اوراق بهادار تلفیقی است که میتواند مانند یک سهام جداگانه خریدوفروش شود. این صندوقها میتوانند برای ردیابی هر چیزی، از نرخ یک کالا گرفته تا مجموعهای بزرگ و متنوع از اوراق بهادار، سازگار شوند.
ETFها حتی میتوانند برای پیگیری استراتژیهای سرمایهگذاری خاص طراحی شوند. انواع مختلف ETFها برای ایجاد درآمد، بالا رفتن نرخ و مدیریت ریسک موجود سرمایهگذاران هستند. اولین ETF با نام SPY شناخته میشود که سهام موجود در شاخص S&P ۵۰۰ در آن تجمیع شده است.
ساختار و نحوه کار ETF
قبل از معرفی انواع مختلف ETF، بهتر است ابتدا با ساختار و نحوه کار این ابزار مالی آشنا شویم. ETFها مانند سهام یا هر دارایی دیگری خریدوفروش میشوند؛ این سادگی در خرید و فروش، آنها را برای کاربران حرفهای و مبتدی جذاب میکند.
ساختار ETF
- بازارگردان: نهادی که نقدینگی ETF را در بازار حفظ میکند و تضمین میکند که تفاوت نرخ خریدوفروش کم باشد.
- داراییهای زیرساختی: ETF معمولاً شامل مجموعهای از داراییها است که میتواند شامل سهام، اوراق قرضه، کالا یا ترکیبی از اینها باشد.
- واحدهای سرمایهگذاری: هر ETF به واحدهای سرمایهگذاری تقسیم میشود که سرمایهگذاران میتوانند آنها را بخرند و بفروشند. این واحدها نمایانگر نسبت معینی از داراییهای زیرساختی هستند.
- ناشر ETF: نهادی که ETF را ایجاد و مدیریت میکند. این نهاد مسئول انتخاب داراییهای زیرساختی و کنترل بر کارایی ETF است.
نحوه کار ETF
- مدیریت نقدینگی و ریسک: بازارگردانها با خریدوفروش واحدهای ETF در بازار، نقدینگی را حفظ کرده و تفاوت نرخ خریدوفروش را نزول میدهند.
- ایجاد و بازخرید واحدها: ETFها توسط نهادهای مالی (مانند بانکها یا کمپانیهای سرمایهگذاری) ایجاد میشوند. این نهادها داراییهای زیرساختی را خریداری کرده و واحدهای ETF را ایجاد میکنند؛ سپس این واحدها را به سرمایهگذاران میفروشند. به همین ترتیب، واحدهای ETF میتوانند بازخرید شده و به داراییهای زیرساختی تبدیل شوند.
- معامله در بازار: واحدهای ETF مانند سهام عادی در بورس معامله میشوند. نرخ واحدهای ETF در طول روز معاملاتی تغییر میکند و تحتاثر عرضهوتقاضا است.
- ردیابی شاخص: هدف اکثر ETFها، تکرار کارایی یک شاخص خاص است. برای این کار، آنها داراییهای زیرساختی را به نسبت مشابه با شاخص خریداری میکنند.
انواع مختلف ETF
انواع مختلف ETF عبارتاند از:
- ETFهای سهام
- ETFهای اوراق قرضه با درآمد ثابت
- ETFهای کالا
- ETFهای ارزی
- ETFهای املاک
- ETFهای تخصصی
با شناخت بهتر ساختار و کارایی ETFها، میتوانید تصمیمات بهتری در سرمایهگذاریهای خود بگیرید و از مزایای متنوع این ابزارهای مالی بهرهمند شوید.
ETF سهام
اکثر ETFهای سهام (Equity Funds)، از شاخصهای بورسی، مانند شاخص S&P ۵۰۰، تبعیت میکنند. بهعبارت سادهتر، این صندوقها سعی میکنند کارایی یک شاخص خاص را دنبال کنند، ولی بعضی از ETFها از روشهای پیچیدهتری برای رسیدن به این هدف استفاده میکنند. این روش شامل استفاده از ابزارهای مالی مانند خرید و فروش فیوچرز، اختیار معامله، قراردادهای مبادله و خرید سهامی است که گاهی در شاخص اصلی یافت نمیشود.
ETFهای سهام، ابزاری بسیار کارآمد برای تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری است و به معاملهگران امکان میدهند با هزینه کم در طیف وسیعی از بازارها و صنایع سرمایهگذاری کنند. چه بهدنبال سرمایهگذاری در یک بخش خاص مانند فناوری یا انرژی باشید، چه بخواهید در کل بازار سهام جهانی حضور داشته باشید، همیشه یک ETF سهام مناسب برای شما وجود دارد.
ETFهای سهام این امکان را میدهند تا در کمپانیهایی با اندازههای مختلف از کمپانیهای کوچک و متوسط گرفته تا کمپانیهای بزرگ، سرمایهگذاری کرد.
با توجه به تنوع بالای ETFهای سهام، انتخاب مناسبترین آنها برای سبد سرمایهگذاری شما بسیار اهمیت دارد. ابتدا باید اهداف سرمایهگذاری خود را مشخص و سپس بر اساس آن، ETFهای مناسب را انتخاب کنید.
اوراق قرضه و صندوقهای با درآمد ثابت
اکثر متخصصان مالی توصیه میکنند که بخشی از پرتفوی خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت، مانند اوراق قرضه و ETFهای اوراق قرضه سرمایهگذاری کنید. دلیل این توصیه این است که اوراق قرضه میتوانند نوسانات پرتفوی را نزول دهند و یک درآمد ثابت را تضمین کنند. ازاینرو، این صندوقها را صندوقهای با درآمد ثابت (Bond/Fixed-Income Funds) مینامند.
یکی از سؤالات اساسی در این زمینه، تخصیص درصدها به سهام، درآمد ثابت و وجه نقد است. این فرآیند بهعنوان تخصیص دارایی شناخته میشود. مانند صندوقهای سهام، صندوقهای اوراق قرضه متنوعی نیز موجود هستند.
برای سرمایهگذارانی که مطمئن نیستند در چه نوع اوراق قرضهای سرمایهگذاری کنند، توصیه میشود که به ETFهای بازار اوراق قرضه توجه کنند. این نوع ETFها در کل بازار اوراق قرضه سرمایهگذاری میشوند و به این ترتیب، تنوع و پوشش کاملی را از بازار فراهم میآورند.
با انتخاب صحیح و مناسب اوراق قرضه و صندوقهای با درآمد ثابت که یکی از انواع مختلف ETF است، میتوانید به پایداری و نزول ریسک پرتفوی خود کمک کنید.
ETFهای کالایی
قبل از سرمایهگذاری در ETFهای کالایی یا کامودیتی (Commodity Funds)، باید بدانید چرا به کالاها علاقهمند هستید. کالاها از لحاظ تاریخی همبستگی قیمتی کمی با سهام دارند، به این معنا که میتوانند نوسانات بازار را نزول دهند.
کارشناسان میگویند که تخصیص استراتژیک داراییها، ۹۰ درصد از بازده پرتفوی را تعیین میکند، ولی تنها داشتن سهام، اوراق قرضه، پول نقد، کامودیتیها و املاک و مستغلات کافی نیست؛ باید در هر یک از این دستهها هم تنوع ایجاد کنید.
اینجا است که ETFها به کار میآیند. شما میتوانید یک ETF کالایی که تغییرات نرخ کالاهایی مانند طلا یا نفت را دنبال میکند یا یک ETF سهام کالایی که در سهام کمپانیهای تولیدکننده کالاها سرمایهگذاری میکند را بخرید .
با استفاده از ETFهای کالایی، میتوانید بهسادگی در بازار کالا سرمایهگذاری کنید و از تنوع و مزایای آن بهرهمند شوید. این ابزارها به شما کمک میکنند تا با اطمینان بیشتری سرمایهگذاری کنید و از نوسانات بازار بهرهمند شوید.
ETFهای ارزی
با بیثبات شدن ارزهای جهانی و کمرنگشدن نقش دلار ایالات متحده بهعنوان ارز ذخیره، سرمایهگذارانی که میخواهند از نرخ سرمایهگذاریهای خود در ایالات متحده محافظت کنند، بهدنبال گزینههایی هستند که در برابر نزول بهای دلار ایالات متحده مقاوم باشند.
بهترین جایگزین، سرمایهگذاری در ETF ارزهای خارجی است. این نوع ETFها که به ETF ارز (Currency Funds) مشهور هستند، خواه مربوط به یک ارز واحد باشند یا مجموعهای از ارزها، پرتفوی شما را در برابر نزول بهای دلار ایالات متحده محافظت میکنند.
از سوی دیگر، اگر بهای دلار ایالات متحده درحال بالا رفتن باشد و شما ارز خارجی داشته باشید، میتوانید با فروش یا بازکردن پوزیشن شورت ETF همان ارز از نرخ داراییهای خود محافظت کنید.
اهمیت دارد به یاد داشته باشید که سرمایهگذاری ارزی باید بخش کوچکی از استراتژی کلی سرمایهگذاری شما باشد و هدف آن نزول اثر نوسانات ارزی بر پرتفوی شما است.
با استفاده هوشمندانه از ETFهای ارزی، میتوانید بهسادگی از نرخ سرمایهگذاریهای خود در برابر نوسانات ارزهای جهانی محافظت کنید و از تنوع بیشتری در پرتفوی خود بهرهمند شوید. در یک سال اخیر نیز ETF بعضی از ارزهای دیجیتال وارد بازار شدهاند.
ETF بیت کوین
ETFهای بیت کوین که اولین مورد آن برای خرید و فروش اسپات در آغاز سال ۲۰۲۴ توسط SEC تأیید شد، به سرمایهگذاران این امکان را میدهند که بهجای خرید و نگهداری خود بیت کوین، واحدهای این ETF را بخرند و از تغییرات نرخ بیت کوین بهرهمند شوند. همچنین، ETFهای فیوچرز بیت کوین که درسال ۲۰۲۱ تصویب شدند، از قراردادهای آتی برای تقلید از حرکت نرخ بیت کوین استفاده میکنند.
ETF اتریوم
ETFهای اسپات اتریوم به سرمایهگذاران امکان سرمایهگذاری در رمز ارز اتریوم را بدون نیاز به مالکیت مستقیم آن میدهند. در ماه مه ۲۰۲۴، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا اجازه فهرستشدن ETFهای اتریوم را در بورسهای مختلف این کشور صادر کرد و در ژوئیه ۲۰۲۴، حدود ۹ ETF اسپات اتریوم برای شروع خرید و فروش در صرافیهای مختلف تأیید شد.
ETF املاک و مستغلات
یکی دیگر از انواع مختلف ETF، ایتیافهای املاک و مستغلات (Real Estate Funds) است که برای سرمایهگذاران امکان سرمایهگذاری در نوع خاصی از املاک یا یک سبد متنوع از املاک مختلف را فراهم میکند تا از مزایای مالی آن بهرهمند شوند.
یکی از ویژگیهای بارز این صندوقها این است که طبق مقررات، موظفاند ۹۰ درصد از درآمد مشمول مالیات خود را به سهامداران پرداخت کنند. این ویژگی باعث میشود که ای تی افهای املاک حتی با وجود نوسانات بیشتر نسبت به اوراق قرضه به گزینهای بسیار مناسبتر از نظر بهرهوری تبدیل شوند.
این داراییها امکان دارد شامل کمپانیهای سرمایهگذاری در املاک و مستغلات (REITs)، کمپانیهای توسعهدهنده و مدیریت املاک و حتی خود املاک فیزیکی باشد. سرمایهگذاران این نوع ETFها به شکل غیرمستقیم و بدون نیاز به خرید و مدیریت مستقیم ملک، در بازار املاک و مستغلات سرمایهگذاری میکنند.
ETFهای تخصصی
ETFهای تخصصی (Specialty Funds) یکی از انواع مختلف ETF است و به دستهای از صندوقهای قابل معامله در بورس گفته میشود که روی بخش خاصی از بازار تمرکز دارند. این نوع از ETFها برخلاف ETFهای عمومی که معمولاً بهدنبال ارائه تنوع در سبد سرمایهگذاری هستند، بهطور اختصاصی در یک بخش خاص از بازار سرمایهگذاری میکنند.
ETFهای تخصصی از ابزارهای مالی خاصی مانند مشتقات استفاده میکنند تا بهصورت اهرمی سرمایهگذاری کنند و در نتیجه میتوانند چند برابر بهرهوری (یا زیان) شاخص پایه را ارائه دهند. بعضی از ویژگیهای ETFهای تخصصی عبارتاند از:
- تمرکز بر یک حوزه خاص: بعضی از ETFهای تخصصی مخصوصاََ در یک حوزه خاص سرمایهگذاری میکنند، مثلاً فناوری، سلامت، انرژی، املاک و مستغلات، یا دارو. برای مثال، یک ETF تخصصی امکان دارد بهطور اختصاصی روی کمپانیهای تکنولوژی متمرکز باشد.
- سرمایهگذاری در مناطق جغرافیایی خاص: این نوع از ETFها امکان دارد روی یک کشور یا منطقه جغرافیایی خاص سرمایهگذاری کنند. بهعنوان مثال ETFهایی که روی بازارهای نوظهور (Emerging Markets) یا کشورهای خاصی مانند چین یا هند تمرکز دارند.
- تمرکز بر موضوعات خاص: ETFهایی که روی موضوعات خاصی مانند انرژیهای تجدیدپذیر، هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی یا زیرساختهای هوشمند تمرکز دارند. این نوع ETFها معمولاً بهدنبال سرمایهگذاری در کمپانیهایی هستند که در این حوزهها فعالیت میکنند.
- ETFهای معکوس (Inverse ETFs): این نوع از ETFها با هدف کسب سود در بازار نزولی طراحی شدهاند. آنها بهطور معکوس نسبت به شاخصهای بازار عمل میکنند؛ به این معنی که اگر شاخص نزول یابد، نرخ این ETFها بالا رفتن مییابد.
- ETFهای اهرمی (Leveraged ETFs):این ETFها از ابزارهای مالی خاصی مانند مشتقات استفاده میکنند تا بهصورت اهرمی سرمایهگذاری کنند و در نتیجه میتوانند چند برابر بهرهوری (یا زیان) شاخص پایه را ارائه دهند.
مزیتها و معایب ETF
حالا که با انواع مختلف ETF آشنا شدیم، در ادامه مقاله به مزیتها و معایب سرمایهگذاری در ETFها میپردازیم:
مزایای ETF
- تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری: ETFها به سرمایهگذاران امکان دسترسی راحت را به سهام مختلف در صنایع گوناگون میدهند تا بدون نیاز به خرید و فروش دهها سهم مختلف، از تنوع سرمایهگذاری بهرهمند شوند.
- هزینه پایین و کارمزد کمتر: کارمزد ETFها معمولاً پایین است و کارمزدهای کارگزاری آنها نیز کمتر از بسیاری از صندوقهای سرمایهگذاری مشترک است. این مسئله به نزول هزینههای سرمایهگذاری یاری میدهد.
- مدیریت ریسک از طریق تنوع: با سرمایهگذاری در ETFها، میتوان ریسک سرمایهگذاری را از طریق تنوع در پرتفوی نزول داد؛ چرا که ETFها معمولاً شامل تعدادی از سهام یا اوراق بهادار مختلف هستند.
- تمرکز بر صنایع خاص: بعضی ETFها روی صنایع یا بخشهای خاصی تمرکز دارند که به معاملهگران این امکان را میدهند تا روی بخشهایی از بازار که انتظار توسعه در آنها را دارند، سرمایهگذاری کنند.
معایب ETF
- ریسک بازار: کارایی ETFها بهطور مستقیم به کارایی داراییهای پایه آنها وابسته است. اگر بازار یا شاخصی که ETF از آن پیروی میکند دچار افت شود، نرخ ETF نیز نزول مییابد.
- هزینههای پنهان: اگرچه هزینههای ETF معمولاً پایینتر از صندوقهای سرمایهگذاری مشترک است، ولی هزینههایی مانند کارمزد معامله، اسپرد نرخ خریدوفروش و هزینههای مدیریت، امکان دارد بهصورت غیرمستقیم به سرمایهگذار تحمیل شود.
- کمبود نقدینگی: در بعضی موارد، کمبود نقدینگی در ETFها میتواند مانع از انجام خرید و فروش بهینه و در زمان مناسب شود که امکان دارد روی استراتژیهای سرمایهگذاری تأیر بگذارد.
با درک کامل از این مزیتها و معایب، سرمایهگذاران میتوانند تصمیمات بهتری را راجع به استفاده از ETFها در سبد سرمایهگذاری خود بگیرند.
نحوه سرمایهگذاری در انواع مختلف ETF
برای سرمایهگذاری در ETFها، شما میتوانید از طریق بروکرها یا بازارهای معاملاتی اقدام کنید. بسیاری از بروکرهایی که بهویژه در حوزه ETF شناخته شدهاند، اطلاعات و منابع مفیدی در اختیار سرمایهگذاران قرار میدهند. برای معامله ایتیافها مراحل زیر را دنبال کنید:
انتخاب ETF مناسب
- هدف سرمایهگذاری: مشخص کنید که هدف شما از سرمایهگذاری چیست؟ آیا بهدنبال توسعه سرمایه، درآمد ثابت یا محفاظت از نرخ دارایی خود هستید؟ این امر به شما یاری میدهد تا ETF مناسب را انتخاب کنید.
- بررسی شاخص: بسیاری از ETFها شاخصهای خاصی را دنبال میکنند. بررسی کنید که شاخص موردنظر چیست و چگونه عملکردی دارد.
- هزینهها: به کارمزد مدیریت و هزینههای عملیاتی ETF توجه کنید. هزینههای پایینتر معمولاً برای سرمایهگذاری بلندمدت بهتر هستند.
- سنجش کارایی گذشته: کارایی گذشته میتواند راهنمایی خوبی برای سنجش پتانسیل ETF باشد، ولی تضمینکننده آینده نیست.
افتتاح حساب معاملاتی
برای خریدوفروش ETFها، نیاز به یک حساب معاملاتی در یک بروکر یا صرافی دارای اعتبار دارید. مراحل کلی شامل موارد زیر است:
- انتخاب پلتفرم معاملاتی: صرافی یا کارگزاری را انتخاب کنید که دسترسی به ETFهای موردنظرتان را فراهم کند و کارمزد مناسبی داشته باشد.
- افتتاح حساب: فرمهای لازم را پر کنید و اسناد شناسایی مورد نیاز را ارائه دهید.
- انتقال وجه وجه: پس از تأیید حساب، وجه موردنظر را به حساب کارگزاری انتقال وجه کنید.
معامله ETF
- خرید ETF: با استفاده از پلتفرم معاملاتی، میتوانید ETF مورد نظر را جستجو و سفارش خرید را ثبت کنید. معمولاً میتوانید نوع سفارش (بازار، محدود و غیره) و تعداد واحدهایی که میخواهید بخرید را مشخص کنید.
- فروش ETF: مشابه خرید، میتوانید سفارش فروش خود را از طریق پلتفرم ثبت کنید.
مدیریت و بررسی سرمایهگذاری
- سنجش دورهای: بهطور منظم کارایی ETFهای خود را بررسی کنید و آنها را با اهداف سرمایهگذاری خود تطبیق دهید.
- تنوعبخشی: اگر تنها در یک یا چند ETF سرمایهگذاری کردهاید، امکان دارد بخواهید برای نزول ریسک به تنوعبخشی سبد سرمایهگذاری خود فکر کنید.
- تجدید نظر در استراتژی: با تغییر شرایط بازار یا اهداف شما، امکان دارد نیاز به تجدیدنظر در استراتژی سرمایهگذاری خود داشته باشید.
معامله انواع مختلف ETF در ایران
درحالحاضر، ETFهای مختلفی در بورس ایران معامله میشود که توسط کمپانیهای مختلف، از جمله کارگزاریهای بورس، عرضه شده است؛ ولی بازار سرمایه ایران عمدتاََ به سهام و اوراق بهادار داخلی محدود است و ابزارهای مالی خارجی مثل ETFهای بینالمللی در بورس تهران معامله نمیشود.
بااینحال، بعضی از سرمایهگذاران ایرانی امکان دارد از طریق بروکرهای بینالمللی یا پلتفرمهای سرمایهگذاری آنلاین که به کاربران ایرانی سرویس ها ارائه میدهند، به خریدوفروش ETFهای خارجی بپردازند. این کار معمولاً به داشتن حسابهای بینالمللی و پیروی مقررات و مقررات مربوط به جابجایی ارز و مالیات نیاز دارد.
سؤالات متداول
ETF یک ابزار مالی است که مجموعهای از اوراق بهادار یا داراییهای دیگر را در بر میگیرد و سرمایهگذاران بهجای خرید اصل این داراییها، ETF آن را میخرند.
تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری، نزول هزینه خرید و فروش، مدیریت ریسک و محافظت از نوسانات و امکان تمرکز بر بخشها و صنایع خاص در بازار.
جمعبندی
ETFها یا صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله، ابزارهای مالی متنوعی هستند که به سرمایهگذاران اجازه میدهند بهسادگی در مجموعهای از داراییها سرمایهگذاری کنند. انواع مختلف ETF شامل ETFهای سهامی که در سهام کمپانیهای مختلف سرمایهگذاری میکنند و ETFهای اوراق قرضه دولتی و شرکتی هساند. همچنین، ETFهای کامودیتی، که به کالاهای فیزیکی مانند طلا و نفت مرتبط هستند، ETFهای تخصصی و ای تی افهای ارزی، که در بخشهای خاصی از اقتصاد یا استراتژیهای سرمایهگذاری مشخص تمرکز دارند، نیز وجود دارند.
این تنوع به سرمایهگذاران امکان میدهد تا با توجه به اهداف مالی و میزان ریسکپذیری خود، انتخابهای مختلفی داشته باشند و پورتفوی سرمایهگذاری خود را بهبود بخشند. با توجه به ویژگیهایی مانند هزینههای کم و قابلیت معامله در طول روز، ETFها بهعنوان ابزاری انعطافپذیر و مناسب برای مدیریت سرمایه بهشمار میآیند.